Bir Çoklu Organ Toksini: Akrilamit

Authors : Sedat KAÇAR, Varol ŞAHİNTÜRK

Pages : 94-100

Doi:10.20515/otd.323209

View : 19 | Download : 16

Publication Date : 2018-01-31

Article Type : Review Paper

Abstract :Akrilamit, kullanımı yaygın bir kimyasaldır. Çeşitli sanayi dallarından laboratuvara, yiyeceklerden sigara dumanına kadar birçok yerde mevcuttur. 20. yüzyıl ortalarından beri nörotoksik bir ajan olduğu bilinen akrilamitin 2002 yılında yiyeceklerde de oluştuğu saptanmıştır. Akrilamit yüksek ısıya maruz kalan yiyeceklerde früktoz ve glikoz gibi şekerlerin asparajin aminoasiti ile reaksiyonu sonucunda oluşmaktadır. Yiyeceklerin içeriği, asparajin oranı, yiyeceklerin maruz kaldığı işlem, sıcaklık ve diğer etmenler oluşacak akrilamit miktarını etkilemektedir. Bu anlaşılınca akrilamitin nörotoksik etkileri dışında diğer etkileri de araştırma konusu olmuştur. Yapılan çalışmalar sonucunda akrilamitin testis, yumurtalık, karaciğer, akciğer, böbrek ve bağırsak gibi organlara etkisi olduğu gösterilmiştir. Aynı zamanda Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı tarafından insanda kanser yapma olasılığı olan maddeler arasında sayılmaktadır. Akrilamitin kanserojen özelliği deney hayvanlarında kanıtlansa da insanlarda henüz kesin kanıtlar mevcut değildir. Günlük yaşamda akrilamit karşılaşma kaçınılmaz bir durumdur. Yiyeceklerde uygulanan işlemlerin çoğunda akrilamit oluşmaktadır. Böylece akrilamit içeren gıdalarla daha fazla karşı karşıya kalanlar, özellikle de çocuklar için bir risk oluşabilir. Bu derlemede, zararlı olduğu önceden gösterilen, ancak zarar potansiyeli henüz tam olarak anlaşılamamış bir madde olan akrilamitin bedendeki etkileri tartışılarak korunma önlemleri hakkında önerilerde bulunulmuştur.
Keywords : Akrilamit, organ toksisitesi, kanserojen, nörotoksisite