Bilim ve Sanat Merkezlerinde Özel Yetenek Alanlarının Belirlenmesine Yönelik Çok Kriterli Karar Verme Yaklaşımı

Authors : Şaban Gürdal, Fethullah Göçer

Pages : 668-693

Doi:10.47495/okufbed.1537955

View : 55 | Download : 66

Publication Date : 2025-03-12

Article Type : Research Paper

Abstract :Türkiye\\\'de üstün yetenekli öğrencilerin tanılamasını yapan Millî Eğitim Bakanlığı (MEB), bu öğrencilere Bilim ve Sanat Merkezleri\\\'nde (BİLSEM) ek eğitim sunmaktadır. BİLSEM, sanat, müzik ve genel zihinsel alanlarda eğitim vererek öğrencilerin yeteneklerini keşfetmelerine ve potansiyellerine ulaşmalarına yardımcı olur. Müfredat; uyum, destek eğitimi, bireysel yetenek fark ettirme (BYF) ve özel yeteneklerin geliştirilmesi (ÖYG) gibi programları içermektedir. ÖYG programına geçiş yapan öğrenciler için yetenek alanının belirlenmesi karmaşık bir karar verme süreci gerektirir. Birden fazla kriteri dikkate almak ve belirsizlikleri etkili bir şekilde ele almak gerekmektedir. Bu sebeple, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) teknikleri ve sözel ifadeleri sayısal olarak daha iyi ifade edebilmek için Bulanık Küme Teorisi\\\'nin kullanılması, daha doğru ve objektif sonuçlara ulaşılmasını sağlayacaktır. Bu çalışmada, Türkiye’deki bir BİLSEM kurumunda ÖYG programına geçen öğrencilerin yetenek alanları Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve Bulanık Uzlaşma Çözümüne Göre Alternatif ve Sıralama Ölçümü (MARCOS) yöntemleri kullanılarak belirlenecektir. Bu çerçeve, seçim problemlerinin doğasında olan belirsizlikleri dikkate alarak, dinamik ve belirsiz ortamlarda daha etkili ve zamanında karar alınmasına katkıda bulunabilir. Nispeten keşfedilmemiş bir araştırma alanı olan ÖYG alan seçiminde farklı değerlendirme kriterlerini dikkate almak için geliştirilen yaklaşımın uygulanabilirliğini ve geçerliliğini göstermek amacıyla ampirik bir vaka çalışması sunulmaktadır. Gerçekleştirilen vaka çalışmasında Kahramanmaraş’ta bulunan bir BİLSEM’de ÖYG programına geçen 15 öğrencinin Bilişim Teknolojileri alanında değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir. 4 ana kriter 14 alt kriter arasından “Yetenek” en önemli ana kriter olurken “Farklı Çözüm Üretme” en önemli alt kriter olmuştur. Bulunan sonucun önemini doğrulamak için duyarlılık analizi ve sonuçların korelasyon katsayısı karşılaştırması da sunulmaktadır. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinden sonra öğrenciler değerlendirilip sıralamaları gerçekleştirilmiştir. Son olarak, önerilen yöntemin artıları, eksileri ve sınırlamaları tartışılmıştır.
Keywords : Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM), Yetenek Seçimi, Bulanık Mantık, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV), Ampirik Vaka Çalışması