OSMANLI DEVLETİ’NDE “1913 TARİHLİ İDARE-İ UMUMİYE-İ VİLAYAT KANUN-İ MUVAKKATİ” İLE VİLAYET YÖNETİMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI

Authors : Yüksel Kaştan

Pages : 78-98

Doi:10.21021/osmed.217949

View : 17 | Download : 17

Publication Date : 2016-01-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nde Tanzimat Dönemi’nde Avrupalı devletlerin yönetim sistemlerinin ve uygulamalarının ülkeye getirilme çalışılması yanında, ülke içindeki Gayrimüslimlerin istekileri ve bu konuda dış baskıların artması sonucunda, devlette önemli düzenlemelere gidilmiştir. Tanzimat döneminde taşra yönetiminde önemli yenilikler yapılmıştır. Bu dönemde yerel meclisler ilk defa açılarak halkın kendi bölgelerinin yönetiminde söz sahibi olmaları hedeflenmiştir. Tanzimat Meclisleri, Büyük Meclis, Küçük Meclis gibi düzenlemelerle Eyalet Umumi ve Eyalet İdare Meclislerinin zemini oluşturulmaya çalışılmıştır. Osmanlı Devleti’nde Balkanlar’da başlayan isyan ve ayrılık hareketlerinin önüne geçebilmek amacıyla 1864 yılında Mithat Paşa önderliğinde “Tuna Vilayet Nizamnamesi” düzenlenmiş ve taşrada yeni bir düzenlemeye gidilmiştir. Daha sonra bu düzenleme 1871 Vilayet Nizamnamesi ile tüm ülkede uygulamaya geçirilmiş ve daha sonra 1876 yılında Kanunu Esasi’de de yerini almıştır. I. Dünya Savaşı öncesi Osmanlı Devleti 1913’te  “İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanun-i Muvakkat”i vilayette valinin, Vilayet İdare Heyeti’nin ve Vilayet Hususi İdaresi’nin oluşması ve görevlerini çok ayrıntılı bir biçimde düzenlemiştir. Bu düzenlemelerle devlet bir taraftan yerel güçlerin yönetimde söz sahibi olmalarını, meclislere katılmalarını, anayasal düzene geçişin zemini oluştururken diğer taraftan merkezden gönderilen valilerin yetkilerini artırarak, merkezdeki bakanlıkların taşra teşkilatlarını oluşturarak merkeziyetçi yapıyı kuvvetlendirmeye çalışmıştır.  Böylece vilayet idaresinde valinin yetki genişliği ve görevler ayrılığı ilkeleri, vilayetteki meclisler ve görevleri yeniden düzenlenerek ülkede birliğin sağlanması, demokratik bir yönetimin sağlanması gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.  Bu çalışmada  “1913 Tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet-i Kanun-i Muvakkati”nde vilayette valinin, İl İdare Meclisi ve Vilayet Umumi Meclisi’nin oluşumu ve görevleri ayrıntılıca incelenmiştir.
Keywords : Osmanlı Devleti, taşra, vilayet, meclis, idare