Osmanlı Diplomasisinde Bir Kaynak: Nâmei -Hümâyûn Defterleri ve 7 Numaralı Defterin Tanıtımı

Authors : Havvanur SARI

Pages : 1-26

Doi:10.21021/osmed.628752

View : 21 | Download : 10

Publication Date : 2020-04-15

Article Type : Other Papers

Abstract :Osmanlı arşivinin en önemli defter serilerinden biri olan nâme-i hümâyûnlar, Osmanlı padişahları tarafından, bağımsız ya da Osmanlı Devleti’ne bağlı, yarı bağımsız hükümdarlara gönderilen mektupları ifade etmek için kullanılmaktadır. Nâme-i hümâyûnlarda Osmanlı Devleti’nin diğer dış devletlerle olan münasebetleri ve onlara karşı izlediği politikalarla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Bu açıdan birinci elden kaynak niteliğindeki bilgilerin tespiti için bu tür belgelerin incelenmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir . Araştırma da 1720 -1741 yılları arasında kaleme alınmış olan 7 Numaralı Nâme-i Hümâyûn Defterinin özellikleri, kapsamı ve içeriği üzerinde durulmuştur. Ayrıca araştırmada nâme-i hümâyûn defterlerinin Osmanlı diplomasisindeki kaynak değerinin nasıl olduğu sorusunun cevabı verilmiştir. Çalışmada ki değerlendirmeler için 7 Numaralı Nâme-i Hümâyûn defteri transkiribe edilmek suretiyle, belgelerin genel özellikleri ortaya çıkartılmıştır. Ardından bunlardan bir belge somut bir örnek olması açısından incelenerek, diplomatik açıdan tahlil edilmiştir . Çalışmada yapılan değerlendirmeler neticesinde nâme-i hümâyûn defterlerinin içeriğinde Osmanlı padişahlarının cülus haberi, savaş ve barış kararları, atamalar gibi bilgilerin varlığı tespit edilmiş olup nâmelerin yazılış bakımından beşaretnâme, fetihnâme ve tehditnâme olmak üzere üç kısma ayrıldığı belirtilmiştir. İlgili tespit ve değerlendirmeler için konuyla ilgili başlıca araştırma eserlerinden de yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular sonucunda Nâme-i Hümâyûn defterinin Osmanlı diplomasisinin önemli kaynaklarından birisi olduğu ve defterde toplam 398 adet yazışmanın gerçekleştiği bilgisine ulaşılmıştır. Ayrıca defterde en çok yazışmanın gerçekleştiği devletlerin Rusya, İran ve Kırım olduğu da tespit edilmiştir.
Keywords : Osmanlı Diplomasisi, Arşiv, Name i Hümâyûn