Jön Türk Muhalefetinde Osmanlı’nın Meşrû Hükümdarı: V. Murâd

Authors : Murat YILMAZ

Pages : 203-221

Doi:10.21021/osmed.1288684

View : 76 | Download : 60

Publication Date : 2023-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sultan Abdülaziz’in 30 Mayıs 1876’da bürokratik ve askerî çevrelerin işbirliğiyle tahttan indirilmesinden sonra Osmanlı tahtına V. Murâd çıkmıştır. Ancak V. Murâd’ın hüküm süresi uzun sürmemiş ve birtakım psikolojik sorunlar göstermesi üzerine üç ayın ardından zorunlu olarak tahttan indirilmiştir. Böylece tahta kardeşi II. Abdülhamid çıkmış ve Osmanlı tarihinin önemli gelişmelerini barındıran uzun bir hükümdarlık dönemini başlatmıştır. II. Abdülhamid iktidarına karşı yerel muhalefet hareketini oluşturan Jön Türkler ise kendi fikrî anlayışları çerçevesinde II. Abdülhamid’in hükümdarlığını tanımamışlardır. Özellikle muhalefet silâhı olarak etkili şekilde kullandıkları basın ve yayın üzerinden II. Abdülhamid’in padişahlığının ve halifeliğinin meşruluğunu tartışmaya açmışlardır. Bu noktada da V. Murâd’ı gündeme taşıyarak II. Abdülhamid’in Osmanlı Devleti’nin meşrû hükümdarı olamayacağını savunmuşlardır. V. Murâd ismi Jön Türkler için muhalefetlerinde II. Abdülhamid iktidarına karşı kullanılan bir simgeye dönüşmüştür. Bu çalışmada 1895-1904 yılları arasındaki Jön Türk neşriyatından hareket edilerek V. Murâd’ın tahttan indirilmesi, Çırağan Sarayı’nda yirmi sekiz yıl boyunca zorunlu ikamete tabi tutulması ve vefatı üzerinden II. Abdülhamid iktidarına karşı yapılan muhalefetin boyutları incelenmektedir. Otoritesinin geçersizliğini ispat edip II. Abdülhamid’i tahttan indirmek ve Osmanlı halkını etkileyerek destek bulmayı amaçlayan Jön Türklerin V. Murâd’ın meşruiyeti için yaptıkları ve muhalefetleri doğrultusunda gündeme getirdikleri vurgulanmaktadır.
Keywords : II Abdülhamid, V Murad, Jön Türkler, İktidar, Muhalefet