Menteşe’de Ayân Mücadelesi: Tavas Ayânı Hasan Ağa’nın Katledilmesi ve Terekesi [1757]

Authors : Bekir Gökpinar

Pages : 159-175

Doi:10.21021/osmed.1344374

View : 186 | Download : 239

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir şehrin önde gelen insanlarından olan ayânlar XVI. yüzyılın sonlarına doğru tımarlı sipahinin ihmali ile toprakların iltizama verilmesiyle birlikte mültezim olarak ayanların ön plana çıkmasına zemin hazırlamıştır. Kapıkulu askerinin Anadolu’ya yayılması ve ekonomik olarak güçlenerek kendilerine katılmaları, celali isyanları, mali durumun bozulması ve toplumsal olayların artması ayânların idari ve askeri yetkilere de sahip bulundukları bölgelerin kuvvetli temsilcisi haline gelmişlerdir. XVIII. yüzyılda devletin taşradaki gücünün azalması ve bir ayân ailesinin bölgelerinde devamlı yöneticilik yapması hanedan hüviyetini taşıyan büyük ailelerin ortaya çıkmasında önemli rol oynamıştır. Tavas kazası ayânı Hasan Ağa XVIII. yüzyılın ortalarında görev yapmış ve bu arada Menteşe mütesellimliği görevini de ifa etmiştir. Bu sırada Menteşe yöresinde eşkıyaya karşı asayişi korumakla da görevlendirilmiştir. Ancak Menteşe mütesellimliği sırasında Köyceğiz civarında meşhur ayan ailelerinden Çavuşzadelerle karşı karşıya gelmiş ve karşılıklı mücadeleye girişmişlerdir. Tavas ayânı ve Menteşe mütesellimi Hasan Ağa, bir gece evine baskın yapan eşkıya tarafından katledilmiştir. Devlet bir taraftan Hasan Ağa’yı katledenleri yakalamaya çalışırken diğer taraftan terekesinin sayımı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Tavas ayânı Hasan Ağa’nın eşkıya ve Çavuşzadelerle mücadelesi, katledilmesi, terekesinin tespit ve değerlendirilmesi yapılacaktır. Kaynak olarak Osmanlı Arşiv belgeleri ve döneme ait bazı çalışmalardan yararlanılacaktır.
Keywords : Tavas Ayânı Hasan Ağa, Hasan Çavuşzade Ahmed, Menteşe, eşkıya, tereke