Hüseyin Azmî Dede ve "Sâz u Terâneye Dair" Adlı Risâlesi

Authors : Abdullah Muaz Güven

Pages : 269-286

Doi:10.21021/osmed.1357050

View : 132 | Download : 163

Publication Date : 2023-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :XIX. yüzyıl Osmanlı mutasavvıflarından Hüseyin Azmî Dede; kelâm, fıkıh, tasavvuf ve dinler tarihi gibi farklı alanlarda eserler kaleme almış bir zâttır. Mevlevîliğe müntesip bir ailede dünyaya gelen Azmî Dede, dokuz yaşında başladığı meşihat vazifesini ömrünün son günlerine kadar yerine getirmiştir. Bu makalede Hüseyin Azmî Dede’nin Sâz u Terâneye Dâir adlı risâlesi ele alınmaktadır. Müellifin hayatına ve eserlerine değinen biyografi kaynaklarında ve akademik çalışmalarda kayda geçmeyen bu risâle, Hüseyin Azmî Dede’nin müzik ve çeşitli oyunlar hakkındaki görüşlerini ihtiva etmektedir. Bu araştırmada müellifin hayatına, ilmî ve edebî kişiliğine dair değerlendirmelerin akabinde eserle ilgili analizlere yer verilmiştir. Makalenin sonunda eserin transkripsiyonlu metni ve orijinal hâli bulunmaktadır. Sâz u Terâneye Dâir adlı risâlede mûsikînin İslam dini açısından hükmüne dair kanaatler paylaşılmıştır. Hüseyin Azmî Dede mûsikînin caiz oluşuna dair kanaatlerini "lehv” kavramı üzerine inşa eder. Mizaç farklılıkları, enstrüman çalmanın hükmü ve dinî hükümlerin dönem şartlarına göre yorumlanması mûsikî konusunda değindiği hususlardandır. Bu içeriğiyle risâle, Osmanlı dönemindeki mûsikî tartışmalarını ele alan eserler dizisine eklenebilir.
Keywords : Musiki, Mevlevilik, Hüseyin Azmî Dede, Saz u Teraneye Dair, Lehv