Dünden Bugüne Defteroloji: Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Tahrir Defteri Çalışmalarında Metodolojik Arayışlar

Authors : Leyla Aksu Kılıç

Pages : 38-79

Doi:10.21021/osmed.1440529

View : 240 | Download : 267

Publication Date : 2024-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı tarihi araştırmalarında bir alt disiplin olan defteroloji, temel olarak tahrir defteri kaynak alınarak yapılan çalışmaları kapsamaktadır. Türkiye’de 1940’lı yıllarda başlayan tahrir defteri çalışmalarında defterolojiye olan ilginin kimi zaman hız kazanırken kimi zaman belirgin bir eksen kayması yaşayarak azaldığı gözlenmiştir. Erken dönemlerde defterlerin Osmanlı tarihi araştırmalarında kullanılmasında yeni bakış açıları ortaya çıkarken zamanla defterlerin güvenirliliğinin tartışıldığı platformlar oluşmuş olmakla birlikte tahrir defterleri vazgeçilmez kaynak değerini korumuştur. Bu çalışmada Türkiye’deki yapılmış lisansüstü tezlerden hareketle başlangıçtan itibaren bir diğer ifade ile “dünden bugüne defteroloji” alanının içine giren Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinin metodolojisi üzerinde bir tartışma zemini oluşturulmak hedeflenmektedir. Bunun için lisansüstü tezler üzerine bir tarama yapılarak defteroloji çalışmaları tespit ve tahlil edilmiştir. Türkiye’de tahrir defteri temel alınarak yapılan tezlerin büyük kısmının “…Tahrir Defteri\'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi”, “…tarihli Tapu Tahrir Defteri\'ne göre … nahiyesi/kazası” vb. şeklinde başlıklar taşıdığı görülmektedir. Bu durum göz önüne alındığında, çalışmaların zaman içinde tahrir defterlerinin okunup değerlendirilmesinden çıkıp bir probleme çözüm sunan bir arşiv malzemesine dönüşme serüveni ya da defterlerin problematik eksenli kullanılması durumunu metodolojik bir olgu üzerinde tartışılması gerekliliğini doğurmaktadır. Bu sebeple çalışmanın temel sorunsalı defterolojinin dünden bugüne geldiği noktada “defterlerin kullanımındaki metodolojik süreklilik ve değişim”ini ortaya koymak hedeflenmiştir.
Keywords : Osmanlı Tarihi, Defteroloji, Tahrir Defterleri, Metodolojik Yaklaşımlar, Değişim