Osmanlı Devleti’nin Şam Hac Kafilesinin Güvenliğini Sağlamaya Yönelik İcraatlarını Gözden Geçirmesi (1700-1725) ve Güney Şam Sancakları Yöneticileri

Authors : Abdelqader Steıh

Pages : 316-332

Doi:10.21021/osmed.1446534

View : 112 | Download : 85

Publication Date : 2024-09-15

Article Type : Research Paper

Abstract :17. yüzyılın son çeyreği, Bedevi kabilelerinin Şam Hac kafilesine yaptıkları birçok saldırıya tanık olmuştur. Osmanlı devletiyle Hicaz şehirleri arasındaki manevi ilişkilere zarar veren bu saldırılar, Osmanlı devletini, kafilenin güvenliğini sağlama noktasındaki icraatlarını gözden geçirmeye sevk etmiştir. Bu çalışma, 1700-1725 yılları arasında; devletin Şam Hac kafilesinin güvenliğini sağlamaya yönelik icraatlarını, bunu yapmaya iten nedenleri ve bunların güney Şam sancak yöneticileri üzerindeki sonuçlarını izlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, Hac kafilesinin güvenliğini sağlamak için alınan en önemli tedbirin, Hac emirliğini görevini sürekli olarak Şam valilerine tahsis etmek ve Güney Şam sancaklarının yöneticilerinin ise yalnızca cerdeyi yönetmesi için görevlendirmek olduğu sonucuna varmıştır. Bu nedenle, güney Şam sancaklarının (Kudüs, Gazze, Nablus, Aclun ve Leccun) yöneticileri, merkez bürokrasisi nezdinde kendilerini öne çıkaran Hac emirliği görevinden mahrum kaldılar. Aynı zamanda bu sancaklar idari olarak Şam valiliğine kesin olarak bağlandı. Şam valileri tarafından sancak idarecisi olarak atanan mütesellimlerin mali ve askeri kabiliyetleri görece zayıftı. Sancak mütesellimlerinin Şam valileri tarafından atanıyor olması ve idari anlamda valilere olan sıkı bağlılıkları, Hac mevsiminde sancaklarda asayişin bozulmasına, şehirlerde aileler arasında rekabete, taşrada ise nahiye şeyhleri arasında çatışmaya yol açtı.
Keywords : Osmanlı İmparatorluğu, Şam Hac Kafilesi, Güney Şam sancakları