Osmanlı Devleti`nde Gayr-i Avârız Sınıflar ve Mütekâid Tahrirleri

Authors : Mustafa Karazeybek

Pages : 53-83

Doi:10.21021/osmed.1484962

View : 196 | Download : 209

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı tarihinin 17. ve 18. yüzyıllarının aydınlatılmasında önemli kaynaklardan biri avârız defterleridir. Avârız defterlerinde kişiler genel olarak avârız hanesine bağlı olanlar ve gayr-i avârızlar olarak iki ana gurupta kaydedilmiştir. Avârız tahrirleri, mufassal ve icmal avârız defterleri ve avârız haneleri hakkında pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak gayr-i avârızlar ile mütekâid tahrirleri şu ana kadar müstakil bir çalışmaya konu olmamıştır. Bu tahrirlerin ne zaman başladığı ve hangi dönemlerde yapıldığına ilişkin de şu ana kadar ortaya konmuş net bir bilgi yoktur. Avârız defterlerinde, avârız hanesine tabi olanlar tek bir sınıf olarak kaydedilmiştir. Gayr-i avârızların ise kazâlara göre değişebilen farklı sınıfların bir araya gelmesiyle oluştuğu görülmektedir. Gayr-i avârızların içerisinde en geniş sınıfı mütekâidler oluşturmasından dolayı gayr-i avârızlar genellikle \\\"mütekâʻid\\\" ismiyle anılmışlardır. Bu çalışmada gayr-i avârızlar konu alınarak yeni bir tahrir türü olarak \\\"mufassal mütekâid tahrirleri\\\" ele alınmıştır. Konu büyük ölçüde arşiv kaynakları kullanılarak tetkik edilmiştir. Örnek olarak, tespit edilen dört mütekâid tahrir defterinin de tanıtımı yapılmıştır.
Keywords : Osmanlı Devleti, avârız, gayr-i avârız, mütekâid, tahrir defteri