Karamanlı Aynî’nin “Nazmü’l-Eflâk” Kasidesinde Sabit Yıldızlar, Burçlar ve Ay’ın Menzilleri

Authors : Ahmet Topal

Pages : 184-221

Doi:10.21021/osmed.1526565

View : 159 | Download : 196

Publication Date : 2025-03-15

Article Type : Research Paper

Abstract :On beşinci yüzyıl şairlerinden Karamanlı Aynî’nin Türkçe divanı, klasik Türk şiirinde astronomi ve astroloji (ilm-i nücûm) alanında yapılacak çalışmalar için zengin bir kaynak niteliğindedir. Şairin takımyıldızları, burçları, Ay’ın menzillerini tasvir ettiği Nazmu’l-Eflâk adıyla da bilinen kasidesi bu alandaki birikimini gösteren bir metindir. Kaside yüz yirmi yedi beyittir; 26-92. beyitler, güney ve kuzey yarım kürelerde bulunan sabit yıldızların, burçların ve Ay’ın menzillerinin anlatıldığı asıl bölümdür. Burada şair takımyıldızların suretlerinin tasvirini yapar, genellikle ebced hesabıyla yıldız sayılarını belirtir, takımyıldızların öne çıkan yıldızları varsa onları tanıtır. Bu bölüm terminoloji açısından oldukça zengin bilgiler içermektedir. Kasidenin bundan sonraki bölümleri Hz. Ali, ehl-i beyt, on iki imam övgüsü hakkında naat ve Yezid’in yergisi hakkındadır. Bu makalede, Nazmü\\\'l-Eflâk kasidesinin astronomi ile ilgili kısımları incelenmeye çalışılmış; bu bağlamda kasideden elli dört beyit üzerinde durulmuştur. Makalenin amacı sadece bir Divan şairinin astronomi bilgisini ortaya koymak değil, aynı zamanda başta sözlük olmak üzere klasik Türk edebiyatı alanında astronomi ve astroloji üzerine yapılacak çalışmalara katkı sağlamaktır. Bu sebeple kasidede geçen takımyıldızların/yıldızların diğer kaynaklardaki isimleri araştırılmış ve bu unsurlar kaynaklara dayanılarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Klasik Türk edebiyatı, Karamanlı Aynî, Astronomi