Arap Halifeliğinin Dönüm Noktası: Dr. Koelle Meselesi (1879-1880)

Authors : Orhan KOLOĞLU

Pages : 233-247

Doi:10.1501/OTAM_0000000384

View : 25 | Download : 12

Publication Date : 2005-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :1879 Eylülü sonlarında başlayan dört aylık kısa bir kriz yaşanmıştır. Alman Evangelist rahibi olan Dr.Koelle, bir Türk ulemasının da yardımını alarak İngiliz Kilisesi Misyonerlik Cemiyeti insert ignore into journalissuearticles values(British Church Missionary Society); ile birlikte Müslümanların din değiştirmelerini sağlamak üzere kendi misyonerlik metninin tercümesi için çalışmalarda bulunmuştur. Bu ikisi tutuklanmış, ulema Şer’i Mahkeme tarafından idama mahkum edilmiştir. Koelle`ye karşı hiçbir şekilde soruşturma başlatılmamasına rağmen, İngiliz Dışişleri Bakanlığı şiddetli tepki göstermiş, diplomatik ilişkilerini kesmekle tehdit etmiştir. Ayrıca Bakan, sorunun Abdülaziz döneminde olduğu gibi sonlandırılması için Türk Büyükelçisi’ni uyarmıştır. Bâb-ı Âlî 1877-78 Rus yenilgisinden sonra İngiliz siyasi desteğine ihtiyaç duyduğundan, Sultan Abdülhamit bunu tamamen reddedememiştir. Fakat bir halife olarak, Hıristiyanların İslam’ın iç meselelerine tamamen müdahale etmelerini de kabul edemezdi. Ölüm cezasını sürgün cezasına bizzat çevirmiş ve herhangi bir başka müdahaleyi de reddetmiştir. Mesele kapanmıştı; ancak Müslüman nüfusuyla dünyanın en büyük imparatorluğu olan İngiltere, Abdülhamid’in konu üzerindeki kararlılığını fark etmiş, buna Mısır’ın işgali ile yeni bir boyut kazanan Arap Halifeliği kampanyasını başlatarak karşılık vermiştir
Keywords : Arap Halifeliği, Dr Koelle