I. Dünya Savaşı`nda Osmanlı Devletinin İran`la ittifak kurma arayışları

Authors : Ökürşad KARACAGİL

Pages : 95-116

View : 20 | Download : 9

Publication Date : 2014-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı-İran ilişkileri uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Safevi Devletinin kurulmasıyla birlikte, ilişkiler sürekli bir çekişme ve savaş halinde devam etmiştir. Bunun yanı sıra, iki taraf arasındaki ilişkiler, bazı dönemler de batıya karşı “İttihad-ı İslam” politikasına da yönelmiştir. 1900’lerden itibaren İran’ın önemli bir kısmını işgal altında bulunduran Rusya ve İngiltere Osmanlı Devleti’nin asıl muhatabı olmuştur. I. Dünya Savaşı’na giden süreçte İran, İtilaf ve İttifak devletlerinin askeriden ziyade siyasi mücadelelerine sahne olmuştur. Savaş başladığı sırada düzenli bir orduya sahip olmayan İran, Rusya ve İngiltere’nin kontrolü altındaydı. Osmanlı’nın İran politikası Rus ve İngiliz politikasına mani olarak, İran üzerinden Afganistan ve Kafkasya’ya kadar ulaşmaktı. Bu bağlamda Osmanlı Devleti İran’ı yanına çekmek için ittifak antlaşmaları hazırladıysa da uygulamaya konulamamıştır. Bunda İran’ın içinde bulunduğu durum oldukça etkili olmuştur. Nitekim İran, savaşın başladığı dönemde işgal altında bulunan bir ülke olduğu gibi topraklarının birçoğu yerel aşiretlerin kontrolünde bulunan ve merkezi otoritesi zayıflamış bir ülkeydi. Osmanlı açısından İran’la ittifak kurulamamasındaki bir diğer faktör ise müttefiki olan Almanya ile arasında yaşanan çıkar çatışmasıdır. Bu çatışma iki devletin birbirinden gizli olarak yürüttükleri diplomasiyle kendisini gösterecektir. Hatta bu durum zaman zaman iki ülke arasındaki ilişkileri yıpratacak seviyeye dahi gelmişti. Bu çalışmada Osmanlı Devleti ile İran arasındaki ittifak kurma arayışları ve bu süreçte yaşanan gelişmeler Başbakanlık Osmanlı Arşivi belgeleri ışığında ele alınmıştır.
Keywords : İran, Almanya, ittifak, Osmanlı Devleti, savaş