BİR OSMANLI FERİKİ VİTALİS PAŞA’NIN RAPORU

Authors : Jülide Akyüz Orat

Pages : 111-143

View : 31 | Download : 23

Publication Date : 2024-11-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti 19. yüzyılda Balkan coğrafyasında yaşanan siyasi gelişmelerle uğraşmak durumunda kaldı. 1878 Berlin Antlaşması sonrasında adeta yeniden şekillenen coğrafyada Şarki Rumeli Vilayeti kuruldu. Vilayet için ayrı bir nizamname hazırlandı. Avrupalı devletler neredeyse her aşamaya müdahil oldu. Vilayete Vali olarak Sultan II. Abdülhamid tarafından asıl adı Aleksandr Bogoridi olan Aleko Paşa atanmış, milis ve jandarma komutanı olarak da raporun sahibi Ferik Vitalis Paşa tayin edilmiştir. Söz konusu raporu hazırlayan Vitalis Paşa bölgeye gönderilen ilk Osmanlı ferikidir. Raporun sahibi Vitalis Paşa, Fransa’da otuz sene muharebelerde askerlik yapmış, lisana vakıf bir askerdir. Kendisini bu vasıflarına istinaden Avrupa Komisyonu’nun tercih ettiğini açıkça belirtir. 1878 Kasım-1879 Temmuz arasında bölgede hizmet eden Vitalis Paşa raporunu 1882’de kaleme almış ve ilgili makamlara sunmuştur. Rapor aslında Vitalis Paşa ile yine devletin tayin ettiği vali Aleko Paşa arasında yaşanan hadiselere odaklanmıştır, hatta Vitalis Paşa açıkça Vali Aleko Paşa’yı vatana ihanetle itham etmektedir. Vitalis Paşa’nın kaleme aldığı rapor aslında arka planında kişiler, olaylar, yaşanan hadiselerle birlikte vilayetin siyasi durumunu da gözler önüne sermektedir. Bu nedenle rapor “kişisel bir mesele”nin kaleme alınmasından ötedir. Söz konusu çalışma raporun tanıtımı noktasında gerek okuyucuya gerekse bu alanla ilgilenen araştırmacılara kaynak hizmeti olma mesabesinde bir katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Keywords : Şarki Rumeli Vilayet, Vitalis Paşa, Aleko Paşa, Bulgaristan, milis