Türkiye`de dış borcu etkileyen ekonomik faktörler: ARDL sınır testi yaklaşımı (1994-2020)

Authors : Ahmet KADİROĞLU

Pages : 786-799

Doi:10.25287/ohuiibf.1250733

View : 84 | Download : 89

Publication Date : 2023-07-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’nin dış borcunu etkileyen temel değişkenleri belirlemektir. Oluşturulan modelde, 1994-2020 dönemi için yıllık zaman serileri kullanılmıştır. Değişkenlerin durağanlık düzeyleri Augmented Dick Fuller insert ignore into journalissuearticles values(ADF); ve Phillips Perron insert ignore into journalissuearticles values(PP); birim kök testleri kullanılarak sınanmıştır. Diğer taraftan, döviz kuru, yurtiçi tasarruflar, ticari açıklık oranı ve milli gelir ile dış borç stoku değişkenleri arasındaki uzun dönemli ilişki Autoregressive Distributed Lag Model insert ignore into journalissuearticles values(ARDL); ve Error Correction Model insert ignore into journalissuearticles values(ECM); testi ile incelenmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, yurtiçi tasarruflar ve milli gelir katsayısı pozitif ve %5 önem düzeyinde anlamlıdır. Diğer faktörler sabitken yurtiçi tasarruflarda meydana gelen %1’lik artış uzun dönemde Türkiye’de dış borcu %0.113 artıracaktır. Diğer taraftan, milli gelirde meydana gelen %1’lik artış uzun dönemde Türkiye’de dış borç üzerinde %0.772’lik bir artışa neden olacaktır. Ayrıca, döviz kurunun katsayısı negatif ve %5 önem düzeyinde anlamlıdır. Diğer faktörler sabitken döviz kurunda meydana gelen %1’lik artış uzun dönemde Türkiye’de dış borcu %0.422 azaltacaktır. Ancak, yapılan tahmin sonuçlarına göre ticari açıklık oranındaki değişimin dış borçlanma üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç bulunamamıştır. Tahmin edilen ticari açıklık değişkenine ait katsayının işareti negatif yönlüdür. Sonuç olarak dış borç, en çok yurtiçi tasarruf düzeyi tarafından tetiklendiği tespit edilmiştir.
Keywords : Dış Borç Stoku, Yurtiçi Tasarruflar, Milli Gelir Kazançları, Döviz Kuru, Ticari Açıklık Oranı, Türkiye