Kelâm, Keleci ve Söz Arasında Yunus Emre

Authors : Hakan Yalap

Pages : 736-755

Doi:10.17859/pauifd.1571580

View : 147 | Download : 135

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Yunus Emre, bir mutasavvıf olarak klasik Türk edebiyatının kuruluş döneminden hemen önce varlık göstermiştir. Yunus Emre’nin dili muhataplarınca benzersiz olarak nitelendirilmektedir. Onun benzersiz şiir dili Yunus’un yaratılıştan getirdiği şâirliği ile dilin inceliklerini iyi bilip kullanmasının eseridir. Bunun yanında Yunus Emre’nin temsilcisi olduğu tasavvuf felsefesi, şâirin dil dünyasını da şekillendirmiştir. Türk tasavvuf edebiyatı ve bu edebiyatın mutasavvıf kişilikleri, her dönemde hem biyografileriyle hem de eserleriyle dikkat çekmişlerdir. Türk tasavvuf geleneği “Nefsini bilen Rabbini bilir!” temel ilkesi üzerine kuruludur. Gizli bir hazine olan yaratıcı, bilinmeyi istemiş ve âlemi-âdemi yaratmıştır. Buradan itibaren ruh sahibi insanoğlu için kopup geldiği parçayı arama gayreti, büyük bir hikmetli arayışa dönmüştür. Böyle girift bir arayışın şiir vasıtasıyla dile getirilmesinde ise kelimelerin rolü büyük önem taşır. Çünkü hem edebiyat araştırıcısı hem de amatör okuyucular ister istemez şâirin kullandığı kelime üzerinden onun duygu dünyasına girmeye çalışırlar. Baştan sona kadar istiareler ve metaforlarla örülü bu edebiyatın ediplerinin aslında ne anlatmak istedikleri üzerine çok fazla inceleme yapılmıştır. Bu sembol diliyle örülü metinlerin çözümünde birincil öncelik kelime anlamlarının çözümü olmalıdır. Her ne kadar kelimelerin bir sözlük anlamı olsa da kelimeyi kullananın kastettiği anlam ve muhatabın kullanılan kelimeye yüklediği anlam farklı olabilir. Özellikle klasik Türk edebiyatı ediplerinin eserlerini verdikleri dönemde kullandıkları kelimelere yüklenilen anlamla edebiyat araştırmacısının yaşadığı dönemde aynı kelimeye verilen anlamın aynı olamayabileceği bilinmelidir. Bu makalede Yunus Emre Dîvânı’ndan hareketle şâirin dilindeki “kelâm, keleci ve söz” kelimelerinin anlam evreni incelenmeye çalışılmıştır.
Keywords : Yunus Emre, kelâm, keleci, söz, tasavvuf, klasik Türk edebiyatı