Hanefî Yargılama Usulü Açısından Beyyinelerin Tearuzu (Gānim El-Bağdâdî’nin Melceʾü’l-Ḳuḍât ʿinde Teʿârużi’l-Beyyinât Adlı Risalesi Üzerine Bir İnceleme)

Authors : Mustafa Türkan

Pages : 691-708

Doi:10.17859/pauifd.1571667

View : 91 | Download : 75

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Sosyal hayatta insanlar arasında meydana gelen ihtilafların mahkemeye intikal etmesi halinde kâdılar İslam hukuku açısından meseleyi inceleyip çözüme kavuşturmaya çalışmışlardır. Kimi durumlarda tarafların ortaya koyduğu eşit deliller birbiriyle tearuz ettiği için kâdılar, adaleti tesis edebilmek adına fıkıh eserlerini ayrıntılı bir şekilce incelemek durumunda kalabilmiştir. Bu durum da kâdıların işlerini zorlaştırdığı gibi mahkeme süreçlerini uzatmış ve adaletin tecellisini geciktirmiştir. Bu olumsuz durumu bertaraf etmek amacıyla eşit delillerin çatışması durumunda nasıl karar verilmesi gerektiğine ilişkin çeşitli fıkıh eserlerinden derlemeler yapılarak risaleler kaleme alınmıştır. Gānim el-Bağdâdî’nin Melceʾü’l-ḳuḍât isimli risalesi de sözü edilen amaç çerçevesinde yazılmıştır. Bu çalışmada Melceʾü’l-ḳuḍât’ta sıkça geçen beyyine, tearuz ve tercih kavramları incelenmiş, ardından risalede geçen nikah bölümüyle ilgili beş örnek zikredilip Hanefi mezhep görüşlerine göre örneklerin analizi yapılmıştır. Çalışmanın son kısmında ise risalede zikredilen Hanefi fetva usulüne ilişkin ilkelere yer verilmiştir.
Keywords : Fıkıh, Beyyine, Tearuz, Tercih, Gānim el-Bağdâdî, Melceʾü’l-ḳuḍât