Yemişliçay Formasyonu içindeki (sub)volkanik birimlerin 40Ar/39Ar jeokronolojisi, mineral- ve tüm-kayaç jeokimyası, Sinop Güneyi (Orta Pontidler)

Authors : Kürşad ASAN, Hüseyin KURT

Pages : 524-534

View : 34 | Download : 14

Publication Date : 2020-06-08

Article Type : Research Paper

Abstract :Orta Pontidlerde, Sinop-Samsun çevresinde Geç Kretase-Eosen yaşlı volkanik kayaçlar belirgin yüzlekler vermektedir. Geç Kretase volkanitleri, kuzeyde Sinop yakın civarında Hamsaros Volkanitleri, güneyde ise Alaçam-Dikmen-Durağan çevrelerinde Yemişliçay Formasyonu içindeki volkanik birimler ile temsil edilmektedir. Eosen volkanitleri, Bafra’dan başlayıp doğuya doğru geniş bir alanda yüzeyleyen Tekkeköy Formasyonu volkanitleri ile temsil edilir. Bu çalışmada, Yemişliçay Formasyonu içindeki insert ignore into journalissuearticles values(sub);volkanik birimlerin 40Ar/39Ar jeokronolojisi, mineral- ve tüm-kayaç jeokimyası sunulacaktır. Yemişliçay Formasyonu volkanitleri plajiyoklas insert ignore into journalissuearticles values(An50-70);, klinopiroksen insert ignore into journalissuearticles values(ojit-diyopsit);, amfibol insert ignore into journalissuearticles values(magnezyo-hastingsit, nadiren çermakit); fenokristalleri ve opak mineraller içermektedir. Volkanitlerden elde edilen 40Ar/39Ar yaşları, volkanik faaliyetin Geç Kretase insert ignore into journalissuearticles values(~71 Myıl, ters izokron yaşı); ve Eosen insert ignore into journalissuearticles values(~48 Myıl, plato yaşı); olmak üzere iki ayrı dönemde etkili olduğunu göstermektedir. Geç Kretase volkanitlerinin Yemişliçay Formasyonuyla eş yaşlı bir volkanizmanın ürünü olduğu düşünülürken, bu formasyonu sığ intrüzyonlar olarak kesen Eosen yaşlı volkanitler Tekkeköy Formasyonu volkanitlerinin bir eşleniği olarak yorumlanmıştır. Geç Kretase volkanitleri andezit/bazaltik andezit bileşiminde ve kalk-alkalen, Eosen volkanitleri bazalt/trakiandezit bileşiminde ve şoşonitik karakterlidir. İncelenen tüm örneklerin N-MORB’a göre normalleştirilmiş iz element desenleri, yitimle ilişkili volkanitler için tipik olan, BİYE insert ignore into journalissuearticles values(Rb, Ba, K, Sr);, Th ve HNTE insert ignore into journalissuearticles values(La, Ce); zenginleşmesi, belirgin negatif Nb-Ta-Ti ve pozitif Pb anomalileri göstermektedir. Şoşonitik kayaçlar göreceli olarak yüksek Ndi insert ignore into journalissuearticles values(εNd: +4); ve düşük Sri insert ignore into journalissuearticles values(0.704634); izotopları ile temsil edilirken, kalk-alkalen kayaçlar tersine düşük Ndi insert ignore into journalissuearticles values(εNd: -3’e kadar); ve yüksek Sri insert ignore into journalissuearticles values(0.705203-0.706956); değerlerine sahiptir. Elde edilen jeokronolojik ve jeokimyasal veriler, yayınlanmış jeolojik bilgiler ile beraber değerlendirildiğinde, Yemişliçay Formasyonu volkanitlerinin Pontid magmatik yayında bir yay-önü ortamda oluştuğuna işaret etmektedir.
Keywords : Yemişliçay formasyonu, Orta pontidler, Yay Önü, Şoşonit, Jeokronoloji, Jeokimya