TANZİMAT DÖNEMİ’NDE BİGA SANCAĞI KAZALARINDA KIPTİYAN CİZYESİ

Authors : Behçet Loklar

Pages : 29-70

Doi:10.59250/raedergisi.1483915

View : 66 | Download : 66

Publication Date : 2024-06-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Kıptilerin şer’i bir vergi olan ve Gayrimüslimlerden alınması lazım gelen cizye vergisine tabi tutulmaları, karmaşık bir tarihsel problematik olarak görülmektedir. Osmanlılardan önce Kıptilerin ehl-i kitap olarak değerlendirip değerlendirilemeyecekleri hukukî olarak tam bir cevap bulamamıştır. Osmanlılar bu durumu pragmatik bir şekilde değerlendirebilmiş ve ister Müslüman olarak görülsün, isterse de görülmesinler Kıptilerden cizye vergisi kadimden olageldiği gibi Tanzimat döneminde de alınmıştır. Tanzimat döneminde Biga Sancağının her bir kazasında Kıpti nüfus bulunmaktaydı ve bunların her biri istisnasız Müslüman ismi taşımaktaydı. Biga Sancağı Kıptileri, çeşitli usullerle cizye vergisini ödemişlerdir. Vergi toplanma sürecinde kendileri için müstakil cizye defterleri oluşturulmuş ve bu şekilde kayıt altına alınmışlardır. Bu çalışmamızda, Tanzimat döneminde Biga Sancağı kazalarında yaşayan Kıptiler için hazırlanan cizye defterleri ana araştırma grubunu oluşturmaktadır. Biga Sancağı kazaları arasında cizyenin toplanma yöntemleri, verginin miktarları ve Kıptiler arasında dağılımı bu makalede üzerinde durulan konulardır. Kıptilerin kaza içerisindeki sosyal ve ekonomik durumları, meslekî uğraşları, vergi tahakkuk ettirilen kişilerin özel durumları cizye defterleri üzerinden tespit edilmeye çalışılmıştır. Verginin toplanması sürecinde uygulanan değişikliklere Kıptilerin verdikleri tepkiler ve yaşanan sorunlar çalışmada ayrıca üzerinde durulan konular arasındadır.
Keywords : Cizye, Çingene, Kıptiyan, Tanzimat