İçtımâî Tefsir Geleneği Açısından Abidin Paşa’nın Tefsirci Kimliği

Authors : Ferid PİKU

Pages : 28-39

View : 22 | Download : 8

Publication Date : 2020-04-14

Article Type : Research Paper

Abstract :Prevezeli Abidin Paşa, Arnavut asıllı olup Sultan II. Abdülhamit döneminde önemli görevlerde bulunmuş bir devlet adamıdır. Üstlendiği siyasi ve idari görevlere ilaveten birçok dinî ve edebî esere imza atmıştır. Bulunduğu görevler esnasında edindiği tecrübelere dayalı olarak kaleme aldığı çalışmalarda Müslümanların dinî ve sosyal sorunlarını da ele almıştır. Bunlar arasında bazı âyetlerin sosyolojik bakış açısıyla tefsir edildiği Meâli-i İslâmiyye isimli eser dikkat çekmektedir. Eserde Abidin Paşa çeşitli surelerden seçtiği âyetlerin öncelikle mealini vermiş; ardından da âyetleri ictimaî tefsir yaklaşımının ilk örneklerinden sayılabilecek şekilde tefsir etmiştir. Abidin Paşa toplumun güncel sorunlarını iyi kavrayan bir devlet adamı olmanın yanında bu sorunlara Kur’an-ı Kerim âyetleri ışığında çözüm aramıştır. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Abidin Paşa`nın sosyolojik tefsir yaklaşımının öncülerinden birisi olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Bunun için Meâlî-i İslâmiyye isimli eserinde dile getirdiği sorunlar ve bunlara dair çözüm önerileri ele alınıp değerlendirilmiştir. Âyetlere getirmiş olduğu izahlar ve yaptığı teklifler açısından bakıldığında Abidin Paşa’nın âyetlerin anlaşılmasında sosyolojik tefsir yaklaşımını sergileyen ilk müelliflerden birisi olduğu anlaşılmıştır.
Keywords : Osmanlı Müfessirleri, İctimaî Tefsir, XIX Yüzyıl Tefsirleri, Mealî i İslamiyye