Ebussuûd Efendi’nin Tefsiri Işığında “Kader Risâlesi”nin Analizi

Authors : Muhammed YAVUZ

Pages : 196-210

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kader konusu insanoğlunun tam anlamıyla sırrına vâkıf olamadığı ve geçmişten günümüze gündemini meşgul eden konulardan biri olagelmiştir. Allah-evren ve Allah-insan ilişkisi bağlamında kategorize edebileceğimiz kaderin insanla olan münâsebeti, ıztırârî ve ihtiyârî olarak iki başlık altında incelenmektedir. Iztırârî kader; kulun irâdesinden bağımsız olarak gerçekleşen kalp atışları, sindirim sistemi gibi eylemleriyken; ihtiyârî kader ise onun kendi özgür irâdesiyle meydana gelen söz ve eylemleridir. Makâlemizin mevzubahsi kaderin işte bu başlığıdır. Ebussuûd kader konusuna dâir kaleme aldığı risâlesinde; günâhlara dalan Zeyd karakterinin, işlediği günâhlarda kaderi bahane ederek mazur görülmesi gerektiğini, bu konuda haklılığını ispatlamak için Kur’ân ve Sünnet’ten bazı deliller sunduğunu belirtmektedir. Ebussuûd’un bu delillere verdiği cevapları, yazdığı İrşâd isimli tefsirinde ilgili âyetlere yaptığı yorumlarla birlikte değerlendirdiğimiz risâlede o, kulun, fiillerinde cebir altında olmayıp, bilâkis özgür irâde sâhibi olduğunu naklî ve aklî yöntemlerle izah etmektedir.
Keywords : Ebussuûd, Kader, İhtiyâr, Meşîet, Cebir, Fiil, Hikmet