Arap Dilinde Tenbîh Edatlarının İşlevleri ve Meâllere Yansıması

Authors : Muhammed Emin YILDIRIM

Pages : 109-128

Doi:10.53336/rumeli.1221825

View : 16 | Download : 8

Publication Date : 2023-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Arap dilinde manayı ifade etmeye yardımcı birçok edat bulunmaktadır. Edatların özelliklerini, türlerini ve işlevlerini ortaya koymak amacıyla genel çalışmalar yapılmıştır. Son dönemlerde edatların belli bir türü ile ilgili akademik çalışmalar da yapılmaya başlanmıştır. Kur’an-ı Kerim’de de bir uyarı üslubu olarak çokça kullanılan tenbîh edatlarını ele alan müstakil Türkçe bir çalışmanın bulunmaması ve bunların meâllerde tam olarak yansıtılamaması sebebiyle akademiye katkı sunmak için çalışmamızda, Arap dilindeki tenbîh edatlarının tespiti ve ayetler çerçevesinde uyarı anlamının meâle tam olarak yansıtılması amaçlanmıştır. Tenbîh edatının bulunduğu cümle kurgulanırken daha düzgün ifade kullanmak mümkündür. Fakat edatı yansıtabilmek için şiirin tercümesi ve ayetlerin meâlinde bazen bu durum göz ardı edilmiştir. Araştırma sürecinde tenbîh edatları, Arapça klasik kaynaklar, ayetler çerçevesinde incelenmiş ve bulunduğu bazı ayetlerdeki anlamları da göz önünde tutulmuştur. Arap dilindeki klasik kaynakların ve ayetlerin incelenmesi neticesinde asıl tenbîh edatlarının üç tane olup “elâ”, “emâ” ve “hâ” olduğu, münâdası olmadığında “yâ” edatının da tenbîh anlamında olduğunun bazı âlimler tarafından kabul edildiği, Kur’an’da “emâ”nın kullanılmadığı, “yâ”nın tenbîh anlamında bulunmadığı görülmüştür. Mana olarak birbirine yakın olmakla birlikte kelâma uyarı, te’kit, tahakkuk gibi farklı anlamlar da katan bu edatların bilinmesi, Arap dilini daha iyi anlayabilme ve ayetlerin anlamını daha iyi ortaya koyabilme açısından gereklidir. Her kelâm veya ayette aynı anlamı katmamakta, bazı yerlerde sadece uyarı, bazılarında uyarı, te’kit veya tahakkuk, bazılarında da bunların birkaç tanesini katmaktadır. Türkçede uyarı edat/bağlaçları gibi bir edat türü bulunmamaktadır. Bu edatların çevirisinde bazen “işte”, bazen de “uyarı, dikkat, dikkat edin, bilin” gibi anlamların verilmesi uygundur.
Keywords : Arap Dili, Belâgat, Edat, Tenbîh, Kuran, Meâl