İ. İ. Sreznevskiy ve Rus sözlükbiliminin ilk tarihsel sözlüğü

Authors : Ümmügülsüm DOHMAN

Pages : 451-460

Doi:10.29000/rumelide.657924

View : 9 | Download : 8

Publication Date : 2019-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Çalışmalarının odak noktasını dil ve halk olarak belirleyen İzmail İvanoviç Sreznevskiy insert ignore into journalissuearticles values(1812-1880); XIX. yüzyıl Rusya’sının ilk Slavist bilim insanıdır. Rus dili tarihi, diyalektoloji, sözlükbilim, paleografi gibi çeşitli bilim alanları üzerinde çalışmalarda bulunmuştur. İ. İ. Sreznevskiy 1839-1842 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Slav halkları, dilleri ve lehçeleri üzerine inceleme yapması için Batı Slav topraklarına gönderilmiştir. Burada Slav halklarının dilleri, lehçeleri, edebiyatları ve kültürleri üzerine çalışmalar yapmakla birlikte eski yazılı eserlerin araştırılması ve okunmasıyla ilgilenerek Rus sözlükbiliminin ilk tarihsel sözlüğü unvanını alacak olan Yazılı Eserler Temelinde Eski Rusçanın Sözlüğü İçin Malzemeler insert ignore into journalissuearticles values(Materialı dlya slovarya drevnerusskogo yazıka po pismennım pamyatnikam); adlı eserine kaynak toplamaya başlamıştır. İ. İ. Sreznevskiy’in üzerinde yaklaşık 40 yıl titizlikle çalıştığı sözlüğü ne yazık ki kendisinin ölümünden sonra 1893 – 1912 yılları arasında üç cilt olarak yayımlanmıştır. Sözlüğün hacmini o döneme kadar orijinali ya da kopyası korunmuş yazılı eserler, tüzük ve antlaşma gibi her türlü belge oluşturmaktadır. Tarihsel sözlükbilim çalışmaları açısından oldukça değerli olan bu sözlükte Rus halkının maddi ve manevi yaşamı, tarihî ve milli kültürel ögeleri yer almaktadır. Bu bağlamda sözlük kültürdilbilimsel özellikler de taşımaktadır. Bu çalışmada İ. İ. Sreznevskiy’in şahsiyeti, bilimsel çalışmaları ve sözlükbilime olan katkıları incelenecektir. Bununla birlikte Sreznevskiy’in Yazılı Eserler Temelinde Eski Rusçanın Sözlüğü İçin Malzemeler adlı eseri özellikle sözlükteki Türkçe kökenli madde başlarından örnekler verilerek değerlendirilecek, bilimsel çalışmalarının yönü ve hazırladığı sözlük için belirlediği ilkeler ortaya konulacaktır.
Keywords : İ İ Sreznevskiy, sözlükbilim, dil tarihi, Slavist, Türkoloji