Assia Djebar’ın Mezarı Olmayan Kadın adlı yapıtında çokseslilik: Ben ve öteki

Authors : Selin GÜRSES ŞANBAY

Pages : 461-468

Doi:10.29000/rumelide.657925

View : 13 | Download : 9

Publication Date : 2019-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmaya konu olan Assia Djebar’ın Mezarı Olmayan Kadın adlı yapıtında Fransız egemenliğine karşı bir direniş ağı kuran ve kendisinin de eski komşusu olan Cezayirli Süleyha’nın öyküsü anlatılmaktadır. Söylemi üstlenen anlatıcı hem kendi çocukluk anılarına hem de bölgenin tarihsel olaylarına değinerek gerçekle kurgu arasındaki anlatısını okura sunmaktadır. Yapıtın özyaşam öyküsü / yaşam öyküsü / anlatı üçlü ekseninde gidip gelen karmaşık yapısında sözceleyen özne olan yazar kimi zaman anlatıyı üstlenmekte, kimi zaman ise anlatının başkahramanı olan Süleyha’ya ve onunla birlikte yaşamış olan başka kadınlara sözü vermektedir. Yapıtın asıl sözceleyen öznesi olan yazarın hem Süleyha’ya hem de diğer kadınlara söz vermesiyle okur, sözcelemi üstlenen ve “ben” diyen her farklı kadının anlam evrenine girmiş olmaktadır. “Ben”lerin kimlikleri değiştikçe “öteki’nin de kimliği değişime uğramakta ve varlık alanlarının dengeleri değişmektedir. Gerek görsel, gerek işitsel gerekse yazınsal sanat metinlerinde yapıtın sunduğu anlam olanaklarına ulaşmamızı sağlayan göstergebilimsel yöntem ve sözcelem kuramı çalışmalarının bizi bugün getirdiği nokta olan özne üzerine yapılan çalışmalar, sözcelemin her katmanında karşımıza çıkan öznelerden oluşan bütüncemizi ele aldığımız bu çalışmanın da yöntemsel temelini oluşturmaktadır. İncelememizde anlatının yüzeysel ve derin yapısında ortaya çıkan bu değişmeceli yapıyı çoksesliliği ve özneyi merkeze koyarak incelemeyi amaçlamaktayız. Dolayısıyla birden fazla türü ve dolayısıyla birden fazla özneyi içinde barındıran bu yapıtı çokseslilik ilkesi ışığında ve söz konusu kuramların çalışma alanı olan “ben” kavramı üzerinden ilerleterek yapıtın farklı sözceleme katmanlarında ortaya çıkan farklı öznelerin değişmeceli yapısını ortaya koymayı amaçlamaktayız. Sonrasında ise farklı katmanlarda söylemi üstlenen bu öznelerin izleksel/betisel rollerini ortaya çıkararak öznelerin anlatı ilerledikçe farklı anlam alanlarından ortak bir anlam alanına sahip olduğu izlencelerine ışık tutmayı amaçlamaktayız.
Keywords : Assia Djebar, göstergebilim, sözcelem kuramı, özne