Karadeniz, Marmara, Ege, Akdeniz Bölgesi türkülerindeki deyimlerin tasnifi

Authors : Harun COŞKUN

Pages : 14-38

Doi:10.29000/rumelide.814064

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2020-11-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir dilin en kıymetli sözlü kültür ürünlerinden biri olan deyimler, tarihi süreç içerisinde kuşaktan kuşağa aktarılarak kalıp sözler halini almıştır. Bu sözlü kültür ürünleri arasında halkın milli benliğinin ve milli kimliğinin en derin temayüllerinin vücuda geldiği ürünlerden biri olan türküler, bünyesinde barındırmış olduğu anlam dünyasını yazılı kaynaklarımızın da ötesine taşımaktadır. Bu bakımdan türküler önemli, önemi oranında da üzerinde birbirinden farklı araştırma yapılması gereken bakir anlam alanlarından biridir. Bu çalışmada; Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesi türkülerindeki deyimlerin hangilerinin birleşik fiil niteliğinde yardımcı fiillerle oluştuğu hangilerinin diğer fiil ve isimlerle kalıplaşıp deyim halini aldıkları sayısal verilerle verilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda ele alınan deyimlerin illere ve4 bölgelere göre kelime sıklığı karşılaştırmalı olarak tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmamızda yöntem olarak öncelikle yardımcı fiillerle kalıplaşıp deyim halini almış sözcük grupları incelenmiş ardından isim öbekleriyle kalıplaşıp deyimleşmiş yapıların tasnifi üzerinde durulmuştur. Son olarak ele alınan deyimlerin köken bakımından tasnif çalışması yapılmış ve tablolar halinde sayısal verilerle sunulmuştur. Deyimleri ele alırken deyimlerin geçtiği iller -mükerrer iller hariç- alfabetik sıra esas alınarak belirtilmiştir. Tasnif çalışmasını yaparken yardımcı fiillerle kalıplaşıp deyim halini alan yapılarda yardımcı fiilin baş harfleri esas alınarak; isim gruplarının tasnifinde ise ilk sözcüğün baş harfleri esas alınarak tasnif yoluna gidilmiştir. Çalışmada; deyimlerin Türk kültür tarihimizdeki yerine ve önemine değinmek, dilbilim ve halkbilim ekseninde deyimler konusuna farklı bir pencereden bakmak ve bundan sonra yapılacak olan deyim, deyimbilim ve sözlük çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Keywords : Deyim, türkü, deyimbilim, tasnif