Genel Türkçe sözlüklerde etimolojik gönderme

Authors : Yakup YILMAZ

Pages : 248-258

Doi:10.29000/rumelide.948335

View : 17 | Download : 13

Publication Date : 2021-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Sözlüklerin bir özelliği de madde başı kelimesinin art zamanlı gelişimini vermektir. Art zamanlılık, dilde ihtiyaca göre güncelden öncele doğru anlam ve yapı belirlemede yararlanılan kavramlardır. Sözlüklerde eş anlamlılık, kullanılan kelimelerin o an için anlam karşılıklarını öğrenmek için kullanılan yöntemken; art zamanlılık ise madde başı kelimelerin köklerini, hangi lehçe veya dile ait olduklarını, ne zaman ortaya çıktıklarını, anlam ve yapı bakımından geçirdikleri değişiklikleri öğrenmek için yararlanılan, daha geniş bilgi verme amaçlıdır. Türkçe sözlükler, etimolojik açıklamalar bakımından farklılıklar gösterir. Bu çalışmada taranan sözlükler 1. el ve cep sözlükleri, 2. okul sözlükleri, 3. genel sözlükler, 4. ansiklopedik sözlükler olarak belirlenmiştir. Genel Türkçe sözlükler a. etimolojik açıklama verilmeyenler; b. sadece kaynak dili verilenler; c. kaynak dil ve kaynak kelime verilenler; d. kaynak dil, kaynak kelime ve geniş açıklama verilenler olmak üzere tasnif edilebilir. “Etimolojik açıklama hangi durumlarda gereklidir.” sorusuna, “Sözlüklerin işlevleri dikkate alınarak etimolojik açıklama yazılmalı.” cevabı verilmelidir.
Keywords : sözlük, sözlükçülük, etimoloji, etimolojik açıklama