Hamzavî’nin İskendernâmesi’nin on sekizinci cildinde tasvirî fiiller

Authors : Gülfer BULUT

Pages : 384-395

Doi:10.29000/rumelide.1285313

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2023-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Dil, insanlar arasındaki iletişimi sağlayan önemli bir araçtır. Canlı bir varlık olan dil, her toplumda zaman içinde değişime uğramaktadır. Bu değişim, söz varlığını etkilemekle birlikte aynı zamanda sözcük ve sözcük gruplarının yapım şeklini de belirler. Sözcük gruplarının anlamlı en küçük parçası köktür. Kökler, isim ve fiil soylu olmak üzere iki bölümde incelenir. Fiil kök ya da gövdelerine bazı ekler getirilerek veya birtakım sözcüklerin yan yana kullanılması sonucunda birçok yeni sözcük türetimi yapılabilir. Bu yeni sözcük oluşumları içerisinde birleşik fiiller dikkat çeker. Birleşik fiil grupları, farklı isim ve kategoride ele alınır. İfade edilmek istenen durumu nitelendirmek, detaylandırmak gibi farklı anlam katmanları oluşturmak amacıyla “fiil+zarf fiil eki ve yardımcı fiil” veya “ana fiil+yardımcı fiil” ile birlikte oluşan yapılar “tasvir” yahut “tasvirî fiil” şeklinde adlandırılmaktadır. Bu çalışma, Eski Anadolu Türkçesinin önemli eserlerinden biri olan İskendernâme’nin on sekizinci cildini kapsamaktadır. Mensur ve manzum biçimde kaleme alınan bu el yazması eser, Ahmedî’nin kardeşi olarak bilinen Hamzavî’ye atfedilmektedir. Söz konusu metinde yer alan “tezlik, sürek, yeterlik, yaklaşma ve yarı tasvirî fiil” oluşumları incelenmiştir. Yapılan literatür araştırmasında Hamzavî’ye ait herhangi bir İskendernâme cildinde tasvirî fiil üzerine yapılan bir akademik veriye rastlanmamıştır. Bu çalışmayla birlikte alandaki bu eksikliğin giderilerek yeni bir yazma eserdeki söz varlığını oluşturan birleşik fiil tertiplerinin de ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Keywords : Dil, birleşik fiiller, tasvirî fiiller, Hamzavî, İskendernâme