Yazınsal yapıtta yanmetinler ve işlevleri

Authors : Erdal ÖRDEK, Türkan SOMAN ÇELİK

Pages : 890-903

Doi:10.29000/rumelide.1286188

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2023-04-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Yazınsal yapıtların oluşum öncesi, sırası ve sonrasına; yazarın anılan süreçlerdeki zihinsel, ruhsal ve duygusal durumlarına ve diğer toplumsal, tarihsel, fiziksel koşullara dair bilgiler kimi yazarlar tarafından yapıtın içerisindeki önsöz, sonsöz, tanımlık ve dipnotlarda ya da yayımlanmasından sonra yapıta eklenen açıklamalar aracılığıyla okura sunulur. Anametnin dışında kalan bu ögeler yazınbilim çerçevesinde yanmetin olarak nitelenir. Kuşkusuz yazarın/şairin yapıta dair çeşitli bilgileri metin dışı bazı yollarla okura açıklamasında belli amaçları vardır. Alman şair ve düşünür Johann Wolfgang von Goethe’nin “Batı-Doğu Divanı” insert ignore into journalissuearticles values(“West-östlicher Divan”); adlı yapıtı ile Nazım Hikmet’in “Simavne Kadısı Oğlu Şeyh Bedreddin Destanı” adlı yapıtı anılan yanmetinsel ilişkiler için iyi birer örnek teşkil etmektedir. Her iki şair de yapıtlarının oluşumuna etki eden öncel ve güncel metinleri ve metin dışı kaynakları, yapıtlarına ekledikleri açıklamalarla okura sunma gereği duymuşlardır. Bu çalışmada yazar ile yapıt ilişkisi üzerine çeşitli araştırmacıların ve kuramcıların görüşlerine yer verildikten sonra, anılan yapıtlardaki yanmetinlerin anlamları ve yapıt üzerindeki işlevleri değerlendirilecektir.
Keywords : Goethe, Batı Doğu Divanı, Nazım Hikmet, Şeyh Bedreddin Destanı, yanmetinsel ilişkiler