Bâkî’nin "incinür" redifli gazelinin şerhi ve yapısal yönden incelenmesi

Authors : Mehmet Akin

Pages : 560-582

Doi:10.29000/rumelide.1369534

View : 151 | Download : 191

Publication Date : 2023-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma 16. yüzyıl şairlerinden Bâkî’nin "incinür” redifli gazelinin şerhi ve yapısal incelenmesini konu almaktadır. Çalışma giriş, iki ana bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş bölümünde şerh ve yapısal incelemeyle ilgili kısaca bilgi verilmiştir. I. bölümün başında gazelin çevriyazısı, dizini ve sözlüğü bulunmaktadır. Sözlük anlamı verilirken daha çok metnin bağlamı esas alınmıştır. Sözcüklerin mensup oldukları diller ve türleri kısaltmalarla gösterilmiştir. Daha sonra gazelin günümüz Türkçesine çevirisi ve şerhine yer verilmiştir. II. bölümde eserin yapısal incelemesi yapılmıştır. Yapısal incelemede önce biçim, kâfiye, redif, ölçü açısından şiir irdelenmiştir. Biçim incelemesinde Baki Divanı’nda kullanılan nazım şekillerinin oranı verilmiştir. Divandaki gazeller birim sayılarına, ölçüsüne, kâfiye ve rediflerine göre tetkik edilmiştir. Gazelde kullanılan redifin ve ölçünün şiirin anlamı üzerindeki tesiri yeri geldiğinde belirtilmiştir. Bâkî’nin ölçüyle ilgili tasarrufları gazel üzerinde gösterilmiştir. Sonra ünlü ve ünsüzlerin özelliklerine dikkat edilerek ses incelemesine değinilmiştir. Burada hangi ünlü ve ünsüzlerin fazla kullanıldığı, bunların şiirin anlamına ve ahengine sağladığı katkı belirtildi. Bir diğer başlıkta söz dizimi açısından gazel değerlendirilmiştir. Söz diziminde ögelerine ve cümle türlerine göre şiir incelenmiştir. Son kısımda ise anlamla ilgili tahliller söz konusudur. Gazel yapısal açıdan değerlendirilirken şekiller, tablolar ve grafiklerle istatistiki veriler gösterilmiştir. Şiirin yapı özellikleri ile anlamı arasında yeri geldiğinde ilgiler kurulmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümde ise elde edilen veriler paylaşılmıştır.
Keywords : yapısal inceleme, şerh, Bâkî, gazel