Kolektif belleğin mekâna yerleştirilmesi: Kelime Müzesi örneği

Authors : Fatma Tekin

Pages : 887-907

Doi:10.29000/rumelide.1440253

View : 88 | Download : 184

Publication Date : 2024-02-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Kültürel kimlik, belirli bir topluluğun kendilik algısı ve aidiyet duygusuyla ilişkilidir ve kolektif bellek ile inşa edilir. Gelenekler, kültürel anlamın kuşaklara aktarılması ve canlandırılması kolektif belleğin konusudur. Bu bellek ise anıtlar, mezar taşları, tapınaklar, idoller gibi anlam içeren birtakım sembollerden; anılar, sanat eserleri, töreler, değerler, inançlar ve geleneklerden oluşmaktadır. Bu yapılar, oluşturduğu “ortaklık” ve “aidiyet” duygusuyla bireyleri teklikten “biz” noktasında birleştirir ve böylece kimliği inşa eder. Mekânsal imgeler ise kolektif belleğin üzerinde önemli bir rol oynar. Çünkü hatıraların yeniden canlanması için mekân gereklidir. Dolayısıyla mekân; kolektif belleği somutlaştırmada bir araçtır. Bu bağlamda tarih boyunca insanların sevdiği eşyaları toplama, saklama ve biriktirme eğilimi ile oluşturulmuş olan müzelerin; kültürel değerleri koruyan, saklayan ve hatırlatan birer bellek mekânları oldukları söylenebilir. Bu noktada müzeler, kimlik ve kolektif bellek çalışmaları için de ciddi bir veri alanı oluşturur. Yukarıdaki açıklamalar ışığında, kolektif belleğin mekâna yerleştirilmesinin bir örneği olarak Kelime Müzesi incelenmiştir. Bu bağlamda; Kelime Müzesi’nin kültür-sanat faaliyetleri; bu faaliyetlerin tür ve amaç-kapsam gibi yönlerden nitelikleri araştırılmıştır. Müzede sergilenen kelimeler, kelimelere dair açıklamalar, kelimelerin gösterim şekilleri, kullanılan eşyalar incelenmiş ve kültürel mirası yansıtan yanları 47 örnek üzerinden değerlendirilmiştir. Kelime Müzesi; Türkçe kelimelerin, atasözleri ve deyimlerin anlamını çocuklara ve gençlere öğretmek amacıyla Ankara’da kurulmuştur. Müzede 100’ün üzerinde kelime, 90’dan fazla nesne ile anlatılmaktadır. Sergilenen kelimeler ise anlamları, köken bilgisi (etimoloji), tarihi süreçleri, hikâyeleri, dildeki yaygın kullanımları ve farklı söylenişleri ile birlikte tanıtılmaktadır. Müze, kültürel belleği mekâna enstalasyon sanat anlayışıyla yerleştirmek suretiyle post-modern bir yaklaşımla tasarlanmış olup, bu anlamda kelimelerin nesneler üzerinden geçmişini bugüne bağlayan bir miras sunar.
Keywords : Kültürel kimlik, kolektif bellek, dil, enstalasyon, Kelime Müzesi