Kırgız Çocuk Kitaplarının Dilinde Kip Kullanımı

Authors : Menşure Aşcı, Fatma Nur Erdil

Pages : 54-90

Doi:10.29000/rumelide.1502174

View : 819 | Download : 758

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Günümüzde uygulanan ana dili öğretiminde dil bilgisi, ayrıca bir konu olarak değil, metin içinde cümlelere serpiştirilerek gösterilmektedir. Bu uygulama diğer diller için uygun olabilir ama Türkçe sondan eklemeli bir dil olduğu için, dil bilgisiyle ek ilişkisi birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Bunun için Türkçenin öğretiminde diğer konularla dil bilgisi öğretimi ayrı bir başlık altında ama onlarla eş zamanlı bir şekilde ele alınmalıdır. Türkçenin ana dili öğretiminde zaman kavramı ve kiplerin kurulumu önemlidir. Eylemin zamanı, onun gerçekleşmesi için bir zorunluluktur. Eylemdeki zaman, kip ekleri ile soyut hâlden somut hâle dönüşmektedir. Türkçeyi öğrenenler, dilin temel kurallarını öğrendikten sonra ilk öğrenecekleri konu kiplerin kurulumlarıdır. Bu nedenle, Türkçeyi öğrenen bir kişinin dil bilgisini de doğru ve tam bir şekilde öğrenmesi gerekir. Kırgız dili, genel Türkçenin ses yapısına göre ayak / tooluu, kavim ayrımı bakımından Kıpçak, coğrafi yön itibariyle kuzeydoğu grubuna mensup bir lehçesidir. Her ne kadar kelime hazinesi bakımından Türkiye Türkçesine uzak bir lehçe gibi görünse de, yukarıda izah edilen bütün özellikler Kırgız dili için de geçerlidir. Temelde bu iki Türk lehçesi, kiplerin kurulum mantığı ve dildeki önemi bakımından hemen hemen aynı özelliklere sahiptir. Bu çalışmada, beş ile on yaş arası Kırgız çocuklarına hitaben yazılan kitaplarda kiplerin kullanımı incelenmiştir. İncelemede, en çok hangi haber veya tasarlama kiplerinin kullanıldığı, anlatımda hangi şahsın öne çıktığı ve nedenleri sorgulanmış; kiplerin kullanımında çocukların yaşlarının dikkate alınıp alınmadığı, buna göre basit veya birleşik kiplerin metinlerdeki kullanım sıklığı araştırılmıştır. Sonuçta, bu yaş grubu Kırgız çocukları için bir metin oluşturulması esnasında nelere dikkat edildiğine ve edilmesi gerektiğine değinilmiştir.
Keywords : Ana dili öğretimi, Kırgızca, Kırgız çocuk edebiyatı, kipler