Bursa Türkülerinin Göstergeleri

Authors : Mine Nihan Doğan

Pages : 104-115

Doi:10.29000/rumelide.1502865

View : 77 | Download : 81

Publication Date : 2024-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bursa; siyasi, tarihi, mimari ve kültürel açıdan geçmişten günümüze kod aktaran yapıdaki türküleriyle adından söz ettiren bir şehirdir. Bu yönüyle pek çok edebi esere konu olmakla birlikte şehrengizlerde adı geçen ve musikiye yön veren verileriyle türküleri meşhur olan bir örnek teşkil etmektedir. Türkülerinde halk deyişlerinden, dönemin yaşayışı anlaşıldığı kadar Bursa’nın şehir olarak durumuna dair de pek çok gösterge bulunmaktadır. İşlediği konular bakımından halkın duygusal durumu da gözler önüne serilmektedir. Türkülerin ihtiva ettiği göstergeler, yarattığı estetikle kodların sözdizimsel okumasını ortaya çıkarır. Göstergelerin çeşitlerine göre sınıflandırılan türkü motifleri, gösteren ve gösterilen düzlemlerinde Bursa uzam ulamını çağrıştırır. Gönderge konumunda yer alan uzam adları, türkülerin Bursa’yı tanıtmasına yardımcı olmaktadır. Bursa’nın ilçelerine yer verilen türkü örnekleri, eski Bursa ve eski yer adlarını gözler önüne sermektedir. Ferdinand de Saussure’den Jacques Derrida’ya uzanan gösterge tanımlamaları Bursa uzam ulamı odağında kültür göstergelerinden olan türküler üzerinden somutlaşmaktadır. Bu çalışmada Bursa Araştırmaları Merkezi tarafından derlenen Bursa’ya ait olduğu tespit edilen; A Fadimem Seni Bana Vermezler, A Kavak Meşe Kavak, Ambar Altının Küngesi, Avlusunda Yuvarlandım, Ayşe’nin Peşkili, Babacımın Beli Gırık, Bakırım Gümlesenya, Binekler (Meyvalardan Üç Meyva), Çıktım Belen Düzüne, Deniz Kenarı, Denize Kalbur Gitti, Edalı Yar, Elması Bağında, Elmayı Kestim ve Soydum, Evlerin Önü Furun, Geçemedim A Yarim, Gelemiç Havası, Gınıktan Çıktım Yoruldum, Guguk Kuşu, Günlerim Cuma, Hamamın Yolları, İğde Dali, İki De Keklik, İpeğim, Karanfil Dallanır Mı, Kiremit Bacaları, Köroğlu Çeşitlemesi, Mehmet, Merdiven Yüksek Çıkılmaz, Öperin Kokarın, Sadettin Efe, Şıh Semahı, Şu Derenin Uzunu, Tek Dur Karacoğlan, Yörük Yaylası olmak üzere toplam otuz beş türkü üzerinden, Bursa uzam ulamında oluşturduğu gösterge estetiği tanımlanacaktır.
Keywords : Bursa türküleri, gösterge, kültür göstergesi, renk sembolizmi