Dini Gruplarda Karizmatik Otoritenin Sosyal Temsilleri

Authors : Ramazan BULUT

Pages : 246-256

View : 12 | Download : 11

Publication Date : 2022-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Takipçileri tarafından bir insanın kişiliği etrafında olduğu kabul edilen aşkın/etkileyici gücü tanımlamak için kullanılan karizma, insanları bir inanç, düşünce ve hedef doğrultusunda harekete geçirme bütünleştirme ve motivasyon sağlama işlevine sahiptir. Karizmatik otorite sosyal bilimler ve din sosyolojisi literatüründe yaygın şekilde kullanılan otorite tiplerindendir. Karizma kavramını literatüre kazandıran Max Weber, tarihte karizmatik otoritenin dini grupların doğuşu ve gelişimindeki reformcu yönünü vurgulamaktadır. Sosyal grupların özel bir türü olarak dini grupların ayrı edici özelliği bir inanç etrafında grup birliğinin oluşmasıdır. Dini grup türlerinden tarikat ve dini cemaat yapılarında dini otoritenin tesisinde karizmanın önemli bir işlevi vardır. Dini cemaatlerin oluşumu, kurumsallaşması ve sosyal değişime paralel kritik dönüşümü karizma ve onun otoritesi ile gerçekleşmektedir. Türk modernleşmesinin en önemli evresini oluşturan Cumhuriyet döneminde büyük toplumsal değişim olgusu, dini grupların yapılarını, söylemlerini ve faaliyetlerini derinden etkilemiştir. Bu çerçevede dini cemaat yapılarının karizmatik otoritelerinin nasıl temsil edildiğine odaklanan araştırma, dini ve seküler kategorideki anlamsal çözümlemeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda dini gruplarda karizma birtakım dini ve seküler argümanları kullanarak meşruiyet elde etmektedir. Dini cemaatlerde karizmatik liderin Altın silsile, Seyitlik, Seçilmişlik, Rüya, Menkıbe ve Keramet gibi delillerle bir dini meşruiyet sağladıkları bilinmektedir. Bunun yanında Türk toplumundaki sosyo-kültürel ve ekonomik değişimin insanların zihniyet dünyalarına, din ve dindarlık anlayışlarına yansımaları, dini cemaatlerde karizmatik liderdeki beklentilere de yansımaları olmuştur. Karizmatik lidere atfedilen özelliklere zamanla daha seküler nitelikler de eklendiği görülmektedir.
Keywords : Karizma, Karizmatik otorite, Dini grup, Sosyal Değişim, Sosyal Temsiller