Ebû Mansûr el-Mâturîdî’nin Düşüncesinde Allah’ın Arş’a İstiva Etmesi Problemi

Authors : Selim Gülverdi, Veysel Ekinci

Pages : 74-87

View : 37 | Download : 52

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Kur’an’da Allah’ın zatıyla ilgili olarak teşbih ve tecsimi hatırlatan ve kelamda haberi sıfatlar olarak nitelendirilen bazı ifadelere yönelik oluşan yoğun tartışmalar nedeniyle itikadi mezheplerin ortaya çıktığı yol ayrımı niteliğinde önemli bir meseledir. Erken dönemde sıfatullah kapsamında ele alınan haberi sıfatların literal olarak mı yoksa te’vil edilerek mi anlaşılması konusunda yaşanan tartışmalarla bir problem haline geldi. Müşebbihe ve Mücessime eğiliminde olanlar literal bir okumayla insanbiçimci (antropomorfist) Tanrı anlayışını benimserken Selef ise Hz. Peygamber ve sahabenin bu konuda bir açıklama yapmadığını ileri sürerek haberi sıfatların anlamını Allah’a havale etmeyi tercih etmiştir. Bu dönemde Ehl-i sünet kelamcıları da Selef yolunu izleyerek te’vile başvurmaktan kaçındıkları halde müteaahirûn kelamcılar, tevhid ilkesinin zarar göreceği endişesiyle tev’ile başvurmuşlardır. Çalışmamızın konusunu oluşturan Mâtürîdî’nin, haberi sıfatlar kapsamında ele aldığı “Allah’ın Arşa istiva etmesi” konusunu, kullandığı argümanlar tespit edilerek te’vil metodu üzerinden onun problemin çözümüne yönelik düşünceleri üzerinde durulacaktır. Akıl ve naklin uyuşmadığı durumda naklin te’vil edilmesi gerektiği ön kabulüyle problemi ele alarak tevhid temelinde ispat ve tenzih düşüncesine bağlı kalarak te’vile başvurmuştur. Mâtürîdî’nin, konu hakkındaki düşünceleri için Te’vilâtu’l-Kur’an ve Kitabu’t-Tevhîd kaynak eserleri referans alınacaktır.
Keywords : Kelam, Habri Sıfatlar, Maturidi, İstiva, Te\'vil