İbn Düreyd’in el-Müctenâ’sında Yer Verdiği Hikmetli Sözlerin Belâgat Özellikleri ve Konu Tasnifi: “Bâbün min Kelami’l-Hükema” Bölümü Özelinde

Authors : Mehmet Nafi Arslan

Pages : 170-186

Doi:10.71083/rusuhder.1571903

View : 37 | Download : 44

Publication Date : 2024-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışma, İbn Düreyd’in el-Müctenâ adlı eserindeki hikmetli sözlerin konularına göre tasnifi ve belâgat özelliklerinin incelenmesini amaçlamaktadır. Araştırma, eserin “Bâbün min Kelami’l-Hükema” bölümündeki hikmetli sözlerin tematik olarak sınıflandırılması ve edebi yönlerinin analizine odaklanmıştır. Çalışmanın başında, İbn Düreyd’in hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, ardından sabır, hoşgörü, dostluk, ilişkiler, cömertlik ve güzel ahlak gibi konulara dair hikmetli sözler incelenmiştir. İbn Düreyd, Arap edebiyatının önemli isimlerinden biri olup, el-Müctenâ eseri dil ve edebiyat bilgisini yansıtan derleme bir çalışmadır. Bu eser, hikmetli sözlerin dilsel ve ahlaki açıdan taşıdığı değeri ortaya koymaktadır. Hikmetli sözler, bireylerin ve toplumların hayatlarına rehberlik edecek nitelikte olup, insani erdemleri derinlemesine ele almaktadır. Sabır ve hoşgörü temaları, zorluklarla başa çıkma ve uyumlu yaşama yetilerini güçlendirirken; dostluk ve ilişkiler üzerine olan sözler, sosyal bağların önemini vurgulamaktadır. Cömertlik ve güzel ahlak konusundaki sözler ise toplumsal barışın ve kişisel erdemlerin önemini belirtmektedir. Belâgat sanatları açısından da hikmetli sözler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Îcâz, takdîm-tehîr, teşhis, kinaye, istiare, tıbak, cinas ve seci gibi sanatlar, sözlerin derin anlamlarını ve edebi güzelliklerini ön plana çıkarmaktadır. Bu sanatlar, metnin etkileyiciliğini artırmakta ve okuyucunun dikkatini çekmektedir. Sonuç olarak, İbn Düreyd’in el-Müctenâ’sında yer alan hikmetli sözler, dil ve edebiyat açısından büyük bir zenginlik taşımakta ve insani değerler ile erdemlere güçlü bir vurgu yapmaktadır. Bu çalışma, eserin edebi ve ahlaki değerlerini anlamaya yönelik önemli bir katkı sağlamaktadır.
Keywords : Arap Edebiyatı, İbn Düreyd, el-Müctenâ, Hikmetli Sözler, Belagat Sanatları.