Akılcı ilaç kullanımında sağlık okuryazarlığı: Bir kamu hastanesi yatan hastaları üzerine bir araştırma

Authors : Emrullah İNCESU

Pages : 28-38

Doi:10.5455/sad.13-1483603442

View : 21 | Download : 14

Publication Date : 2017-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İlaç ancak doğru kullanıldığı sürece etkilidir. Doğru ilaç kullanımında ilaç kullanıcılarının, doğru ilacı, doğru zamanda, doğru miktarda, doğru şekilde kullanmaları ve muhafaza etmeleri gibi Akılcı İlaç Kullanımı insert ignore into journalissuearticles values(AİK); konusunda sağlık okuryazarlığına sahip olmaları gerekmektedir. Bu çalışma, Seydişehir Devlet Hastanesinde yatarak tedavi gören hasatların genel anlamda ilaç, ilaç kullanma, muhafaza ve temin etme durmaları hakkında davranış ve tercihlerini tespit ederek, AİK’da Sağlık Okuryazarlığı insert ignore into journalissuearticles values(SOY); düzeylerinin belirlenmesi amacıyla yapıldı. Araştırma kesitsel ve tanımlayıcı tipte bir çalışma olup, araştırmaya Seydişehir Devlet Hastanesinde 01.04.2015- 31.05.2015 tarihleri arasında yatarak tedavi gören hastalar dâhil edildi. Bu süre içerisinde 146 hastaya ulaşıldı. Veri toplam aracı olarak, araştırmacı tarafından literatüre dayalı olarak oluşturulan soru seti kullanıldı. Soru setinde; hastaların yaşı, cinsiyeti, medeni durumları, yaşadığı yer, eğitim durumu, daha önce hastaneye yatış sayısı ve sürekli kullandığı ilaçların varlığını soran bazı tanımlayıcı soruların dışında AİK’da Sağlık Okuryazarlık düzeylerini belirlemeye yönelik sorular soruldu. Anketler gönüllülük ilkesine özen gösterilerek yüz-yüze görüşme tekniği ile uygulandı. Anketler kurum üst yönetiminden yazılı izin alınarak yapıldı. Elde edilen veriler SPSS 16.0 paket programında frekans ve yüzdelik olarak değerlendirildi. Hastaların, 66’sı insert ignore into journalissuearticles values(%45,2); daha önce 2-5 kez hastanede yatarak tedavi gördüğü ve 82’si insert ignore into journalissuearticles values(%56,2); sürekli kullandığı ilaçlarının olduğunu belirtmiştir. Hastaların, 64’ü insert ignore into journalissuearticles values(%43,8); evinde kullanılmamış ilaç bulunduğunu, 94’ü insert ignore into journalissuearticles values(%64,4); evinde yarım kalmış ilaç bulunduğunu, 121’i insert ignore into journalissuearticles values(%82,9); muhafaza ettiği ilaçların son kullanma tarihlerini kontrol ettiğini, 54’ü insert ignore into journalissuearticles values(%37); hasta olmadan tedbir amaçlı eczaneden ilaç aldığını, 89’u insert ignore into journalissuearticles values(%61); tatile, yolculuğa giderken tedbir amaçlı yanlarına ilaç aldıklarını,71’i insert ignore into journalissuearticles values(%48,6); hastalık durumunda doktora gitmeden evde bulunan ilaçları kullanacağını, 42’si insert ignore into journalissuearticles values(%28,8); tanıdıklarına kullanmaları için ilaç tavsiyesinde bulunacağını, 118’1 insert ignore into journalissuearticles values(%80,8); doktor reçete yazarken kullanmakta olunan ilaçları söylediğini, 121’i insert ignore into journalissuearticles values(%82,9); doktor reçete yazarken besin veya ilaç alerji durumunu belirttiğini, 76’sı insert ignore into journalissuearticles values(%52,1); hekimin vermiş olduğu ilaçları şikâyetlerinin geçtiği zaman kullanmayı bırakacağını, 54’ü insert ignore into journalissuearticles values(%37); grip, nezle, soğuk algınlığı gibi şikâyetlerde muayene olmadan, antibiyotik kullanacağını, 89’u insert ignore into journalissuearticles values(%61); iğne ile tedavinin hastalıkların daha çabuk iyileşmesine neden olacağını, 102’si insert ignore into journalissuearticles values(%69,9); ilaç prospektüsünü okuduğunu, 45’i insert ignore into journalissuearticles values(%30,8); antibiyotiklerin her hastalığı tedavi edebileceğini, 82’si insert ignore into journalissuearticles values(%56,2); aynı etkiyi gösteren iki ilaçtan pahalı olanını seçeceğini, 116’sı insert ignore into journalissuearticles values(%79,5); kullanılan ilaçların son kullanma tarihine baktığını ve 110’u insert ignore into journalissuearticles values(%75,3); basında reklamı yapılan ürünlerini tedavi amacıyla alıp kullanmadığını belirtmişlerdir. Hastaların kullanmadıkları arta kalan ilaçları sıklıkla sırası ile gerektiği zaman kullanmak üzere saklayacağını insert ignore into journalissuearticles values(%35,9);, çöpe atacağını insert ignore into journalissuearticles values(%26,6); ve sağlık kuruluşuna insert ignore into journalissuearticles values(%25,9); vereceğini belirtmişlerdir. Hastalar, ilaçlarını sıklıkla sırası ile bir dolap içinde insert ignore into journalissuearticles values(%50,7);, buzdolabında insert ignore into journalissuearticles values(%39,2); ve poşet içinde insert ignore into journalissuearticles values(%8,5); muhafaza ettiklerini, son kullanma tarihi geçmiş ilaçları sıklıkla çöpe attıkları ve hasta olmadan tedbir amaçlı eczaneden daha çok ağrı kesici ve antibiyotik grubu ilaçları aldıklarını belirtmişlerdir. AİK’da ilaç kullanıcılarına önemli görevler düşmektedir. İlaç kullanıcılarının, AİK konusunda farkındalıkları ve SOY düzeyleri akılcı ilaç kullanımının sağlanmasında önde gelen unsurların başında gelmektedir. Çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda; hastaların evlerinde hiç kullanılmamış ya da yarım kalmış ilaç bulundurmaları, hasta olmadan da eczaneden ilaç almaları, herhangi bir hastalık durumunda hekime gitmeden evde bulunan ilaçları kullanmaları ve nezle, soğuk algınlığı gibi şikâyetlerde antibiyotik kullanılması, tedbir amaçlı ve seyahat sırasında gerek duyulacağı düşünülerek ilaç alınması, iğne ile tedavinin hastalıkların daha çabuk iyileşmesine neden olacağı ve antibiyotiklerin her hastalığı tedavi edebileceği düşüncesi, aynı etkiyi gösteren iki ilaçtan pahalı olanının seçilmesi, son kullanma tarihi geçmiş ilaçları çöpe atarak bertaraf edilmesi ve tedbir amaçlı eczaneden ağrı kesici ve antibiyotik grubu ilaçların alınması, akılcı ilaç kullanımına ilişkin farkındalığın ve sağlık okuryazarlık seviyesinin yetersiz düzeyde olduğunu gösteren unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Çalışmada hastaların kullandıkları ve muhafaza ettikleri ilaçların son kullanama tarihlerini kontrol etmeleri, reçete yazılırken kullanılan ilaçların hatırlatılması, besin ve ilaç alerjisi durumlarının hatırlatılması ve ilaç prospektüslerinin okunması gibi olumlu durumlar dikkat çekici olarak değerlendirilmektedir. Sonuç olarak Seydişehir Devlet Hastanesinde yatarak tedavi gören hastaların AİK konusunda farkındalıkları ve SOY düzeylerinin yetersiz olduğu görülmüştür. AİK konusunda farkındalık ve SOY düzeyinin yükseltilmesi için gerek kurumsal gerekse ulusal düzeyde AİK Kültürü oluşturulması amaçlanmalı, bu amaca yönelik tüm AİK paydaşlarının insert ignore into journalissuearticles values(ilaç kullanıcıları, ilaç üreticileri, eczaneler ve sağlık yöneticileri); yer alacağı, merkezinde ilaç kullanıcıları olan ortak projelerin geliştirilmesinin etkili olacağı düşünülmektedir.
Keywords : Akılcı İlaç Kullanımı, Sağlık Okuryazarlığı, Farkındalık, Yatan Hastalar