Abbasi Devlet Ricâline Ait Örnekler Bağlamında Klasik Arap Edebiyatının İlk Yazılı Edebi Türlerinden “Tevkîât”

Authors : Muhammed Faruk ÇAKIR

Pages : 493-527

Doi:10.18498/amauifd.504037

View : 23 | Download : 27

Publication Date : 2018-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makale, klasik Arap edebiyatında halkın şikâyet ve talep gibi muhtelif gayelerle devlet ricâline sunmuş olduğu dilekçelere bizzat onlar yahut onlar adına kâtipleri tarafından verilen vecîz cevaplar şeklinde ortaya çıkan ve bilhassa üslup bakımından belâgat ve inşâ sanatının gelişimine büyük katkılar sağlayan “tevkîât”ı konu edinmektedir. Gerek sahip olduğu yüksek edebi değer gerekse İslam siyaset geleneğinde yöneten-yönetilen ilişkisi hakkında sunduğu ipuçları ile dikkat çeken bu edebi tür, ilk örneklerini Hulefâ-yi Râşidîn Döneminde vermiş, Emevilerle yeni şekil ve içerikler kazanarak olgunlaşmıştır. Makalemize konu edilen Abbasiler dönemi ise tevkîâtın altın çağı olmuştur. Bu dönemde tevkî yazımı için müstakil bir birim olan Dîvânü’t-Tevkîât kurulmuş ve bu birimde maharetli kâtipler istihdam edilerek nitelik ve nicelik bakımından yetkin tevkî örnekleri verilmiştir. Türk akademyasının Arap Dili ve Belagatı sahasında, hakkında yeterince çalışma bulunmayan bu edebi türü tanıtmayı hedefleyen makalemizde sırasıyla tevkîâtın tanımı, tarihçesi ve önemli kaynakları üzerinde durulmuş, akabinde tevkîât şekil, üslup ve muhteva açısından irdelenmiştir. Son olarak temalarına göre tasnif edilen birtakım seçkin örnekler gerekli açıklamalar eşliğinde sunulmuştur. 
Keywords : Arap Dili, Edebiyat, Tevkîât, Edebi Tür, Veciz Cevaplar