Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Devletlerarası Başvuru Usulü ve Başvuruların Temelleri

Authors : Özgür Aydın

Pages : 1138-1160

Doi:10.56701/shd.1536154

View : 4 | Download : 11

Publication Date : 2024-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalenin araştırma sürecinde yöneldiği soru, devletlerarası başvuruların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından incelenmesinde takip ettiği usul ve başvuru yapan devletlerin arasındaki çekişmeler ve başvuruların temel gerekçelerinin ne olduğunun anlaşılmasıdır. 5 Mayıs 1949 tarihinde imzalanan bir statü ile kurulan Avrupa Konseyi’nin temel amacı; insan hakları, hukukun üstünlüğü ve çoğulcu demokrasi ilkelerini korumaktır. Avrupa Konseyi, Avrupa kültürel benliğinin oluşmasına ve gelişmesine katkıda bulunmak, ortak değerler ve idealler etrafında toplanan üye devletlerin güçlü bir birlik oluşturması amacıyla çeşitli faaliyetler göstermektedir. Avrupa Konseyi yapısal olarak başta Bakanlar Komitesi, Parlamenterler Meclisi, Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, İnsan Hakları Komiseri ve Genel Sekreterlik olmak üzere temel amaçları gerçekleştirmek için örgütlenmiş organlardan oluşmaktadır. Bu organlar içinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, insan haklarının korunması bakımından büyük öneme haizdir. Avrupa Konseyi’nin mücevheri olarak değerlendirilen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin diğer sözleşmelere nazaran etkin şekilde uygulanmasını sağlayan kurum, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’dir. 1959 yılında kurulan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne, sözleşmeye taraf olan devletlerin gerçekleştirildiği iddia edilebilecek insan hakları ihlalleri ile temellendirilmek kaydıyla hem bireysel başvuruda hem de devletlerarası başvuruda bulunulabilmektedir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne Avrupa Konseyi’nin amacına aykırı olarak hak ihlallerinin yapıldığını iddia eden devletlerin başvuruları araştırmanın konusunu ve sınırını oluşturmaktadır. Devletlerarası başvurularda; mahkemenin başvuruları inceleme usulü ile karar alma sürecindeki eğilimi ve başvuruların arka planında devletlerin gerekçelerinin ne olduğu sorusu cevaplanmaya çalışılmaktadır.
Keywords : Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi, Devletlerarası Başvuru, Başvuruların Temellendirilmesi, Yargısal Egemenlik