Sahâbe Edebiyatı Kaynağı Olarak İbn Ebî Hayseme’nin et-Târîḫ Adlı Eseri

Authors : Aziz GÖKÇE, Hayati YILMAZ

Pages : 491-516

Doi:10.17335/sakaifd.562641

View : 16 | Download : 11

Publication Date : 2019-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Sahâbîler ile ilgili kaynaklardan biri İbn Ebî Hayseme’dir. O, et-Târîḫ adlı kitabında hadis rivayetleri veya âlimlerin açıklamaları aracılığıyla sahâbîleri tespit etmektedir. Sahâbîlerin tanıtımına yönelik isim, aile ve hayatları gibi çeşitli konularda pekçok bilgi nakletmektedir. Fakat et-Târîḫ günümüze eksik olarak ulaşmıştır. Bu eserin eksik kısmındaki bilgilerin bazısına sahâbe edebiyatından ulaşılabilir. Bu literatürdeki beş eser incelendiğinde İbn Ebî Hayseme’nin İslam ile yaşanan değişim, siyer-i Nebî, sahâbe dönemi hakkında genel bilgiler, aşere-i mübeşşere ve toplam 408 sahâbînin tanıtımı hakkında açıklamaları tespit edilmektedir. Tespit edilen sahâbîlerin üçte birinden daha azı İbn Ebî Hayseme’nin günümüze ulaşan et-Târîḫ’inde yer almaktadır. Sahâbe biyografi yazarları sahâbîliği tartışmalı kişiler hakkında da İbn Ebî Hayseme’den istifade etmektedirler. Bu kişiler içinde sahâbî olmayan 57 kişi görülmüştür. Bunlar İbn Hacer’in el-İṣâbe adlı eserinde uyguladığı gibi üç grupta değerlendirilmiş ve bunların 10’unun Hz. Peygamber sallallâhu aleyhi ve sellem’i temyiz çağı öncesi gören, 28’inin muhadram olan, 19’unun ise tâbiî olan veya isimleri yanlış yazıldığı için sahâbî sanılan kişiler oldukları anlaşılmıştır. Ayrıca İbn Ebî Hayseme ile İbn Hacer’in, kimlerin sahâbî olduğu, kimlerin sahâbî olmadığını tespitte çoğunlukla aynı sonuca ulaştıkları gözlenmiştir. 
Keywords : İbn Ebî Hayseme, Hadis, Sahâbî, Sahâbe edebiyatı, et Târîh