19. Yüzyıl İngiliz Ahlak Düşüncesinde William Whewell ve John Stuart Mill Polemiği

Authors : Metin AYDIN

Pages : 217-246

Doi:10.17335/sakaifd.872082

View : 16 | Download : 12

Publication Date : 2021-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede 19. yüzyıl İngiliz Ahlak düşüncesinin iki önemli düşünürü olan William Whewell ile John Stuart Mill arasındaki polemiği konu ediniyorum. Whewell Lectures on the History of Moral Philosophy in England adlı eserinde Bentham ve faydacı teoriye çeşitli eleştiriler yöneltmiştir. Mill de bu eleştirileri cevaplamak için “Whewell on Moral Philosophy” başlıklı bir yazı kaleme almıştır. Whewell genel olarak faydacılığı eylemleri haz ve acı temelinde değerlendirmesi, Bentham’ı da haz ve acı üzerine bir ahlak teorisi inşa etmekle suçlarken; Mill ise Whewell’i sisteminin temel ahlaki ilkeleri için gerekçeler üretirken faydacı sebeplere müracaat etmekle itham eder. Her iki düşünürün de sıklıkla retorik hilelere müracaat ettiği bu kalem kavgası, görüşlerin teknik olmak-tan ziyade popüler argümanlarla desteklendiği bir polemiktir. Bu polemikte Whewell’in genel amacı, faydacılığın zannedildiği kadar güçlü temellere sahip olmadığını göstermekken, Mill’in amacı ise Whewell’in eleştirilerinin önyargılara dayandığını göstermektir. Bu anlamda her iki teo-rinin de mutlak savunusu olarak kabul edilmemesi gerektiğini düşündüğüm bu tartışmada Mill’in verdiği cevaplarla Whewell’in bir adım önüne geçtiği söylenebilir.
Keywords : Felsefe Tarihi, Ahlak, Ahlaki Sezgicilik, Faydacılık, William Whewell, John Stuart Mill