Ehl-i Sünnet Perspektifinden İnanç Konularının Kesinlik Yönünden Tasnifinin İmkânı

Authors : Fehmi SOĞUKOĞLU

Pages : 183-206

Doi:10.17335/sakaifd.1256294

View : 70 | Download : 95

Publication Date : 2023-06-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Makalede, îmanî konuların \`inanılması şart\`, \`inanılması gerekli\`, \`inanılması önerilen\` ve \`inanılması serbest bırakılan\` şeklinde tasnif edilip edilemeyeceği sorusu üzerine odaklanılmış, Mâtürîdî ve Eş‘arî ekolleri açısından böyle bir yaklaşımın imkânı sorgulanmıştır. Çalışmada öncelikle şu iki problemin çözümlenmesinin gerektiği düşünülmüştür. Birincisi, şüphe barındıran bir bilgiyle insert ignore into journalissuearticles values(zannî); kesin bir tasdîk nasıl oluşturulabilir? İkincisi ilgili ekol uleması kelâm eserlerinde doğru haberi mütevâtir olarak açıklamasına rağmen âhâd bir haberle inanç konusu inşa etmesi bir çelişki değil midir? Birinci problem için üç ayrı çözüm önerilen makalede, ikinci sorun, tevâtürün kelâmın aslî konuları için zorunlu olduğu önermesiyle çözümlenmeye çalışılmıştır. Temel inanç meselelerinde sadece kat’îyyât rol oynarken, cüz’î konularda zannî bilgi de karineler eşliğinde makbul görülebilir düşüncesi dile getirilmiştir. Bu düşünce aynı zamanda inanç konularının tasnif edilebilmesine imkân tanımaktadır. Akabinde her bir hüküm için iki örnek verilerek, bu düşüncenin pratikte ne anlam ifade ettiği belirlenmeye gayret edilmiştir. Ehl-i sünnet’le Mu‘tezile arasındaki temel ihtilaflı meselelerin “inanılması gerekli” kategorisinde ortaya çıktığı saptanmıştır. İnanılması önerilen meselelerde mezkûr mezhep ulemasının kendi içinde ihtilaf ettiği tespit edilmiştir. İnanılması serbest bırakılan hususlar ise hakkında olumlu-olumsuz net bir bilginin bulunmadığı inanç meselelerini içermektedir. Netice olarak Ehl-i sünnet’in ortaya koyduğu prensipler açısından inanç konularının tasnifi mümkün görülmektedir.
Keywords : Kelâm, Kelâm Usulü, Îman, Tasdîk, Haber i Vâhid