el-Kelimu'n-Nevâbiġ ve Çorumlu Damadzâde‎ Ebu Bekir b. Ömer'in el-Hikemü'r-Ravabiġ fî Şerhi'l-‎Kelimi'n-Nevâbiġ Adlı Şerhi

Authors : Ferahiye SAKARYA

Pages : 431-454

Doi:10.18498/amauifd.348731

View : 22 | Download : 14

Publication Date : 2018-06-22

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu makalede Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî ez-Zemahşerî (ö. 538/1144) ‎ 'nin birçok çalışmaya konu olmuş ‎ el-Kelimü’n-nevâbiġ ‎‎ adlı eseri, eser üzerine yapılan çalışmalar ve özellikle son dönem Osmanlı müelliflerinden Damadzâde ‎ Ebu Bekir b. Ömer b. Ahmed (ö. 1203/1789)'in eserle ilgili çalışması el-Hikemu'r-ravâbiġ fî şerhi'l-Kelimi'n-nevâbiġ ‎‎‎ ‎ adlı şerhi incelenmiştir. Arap dilinin üstadı ve asrının imamı kabul edilen Zemahşerî, Arap kabileleriyle ilgilenmiş; Arapçanın incelikleri ve farklı lehçeleri hakkında geniş bilgi edinmiş ve sayısız çalışmalara kaynak teşkil eden eserler telif etmiştir. Müellifin, Nevâbiġu'l-kelim ya da el-Kelimü’n-nevâbiġ adlı, tespit edilebilen on dört şerhi bulunan risale boyutundaki eseri de bunlardandır. Amasya'da öğrenim görmüş, aslen Çorumlu olan Damadzâde ‎ Ebu Bekir b. Ömer b. Ahmed de bu kitapçığın şarihlerindendir. Damadzâde'nin çalışması, sadece şerh ve haşiye kabilinden bir çalışma olmayıp yepyeni bir eser olma hüviyetini haizdir. Üç-beş varaktan ibaret olan metin Damadzâde'nin elinde seksen varağa ulaşmıştır. Her bir hikmetli söz ya da vecize müellif tarafından lügat, belâgat cihetiyle incelenmiş, ilmî veçhesi izah edilmiş, ayet-i kerimeler, hadis-i şerifler, meseller ve tarihi olaylarla desteklenmiştir. Şârih kendi yorumları ve şiirleriyle konuyu detaylandırmış, okuyucuya çok yönlü bir metin sunmuştur . Damadzâde'nin hayatı hakkında detaylı bir malumat yoktur. Kaynaklarda adı geçen eserlerinin bazıları mecmualar içinde olup iki yazma nüsha olarak tespit edilen eseri el-Hikemu'r-ravâbiġ fî şerhi'l-Kelimi'n-nevâbiġ 'dir.
Keywords : Nevâbiġu'l kelim‎‎, el Hikemu'r ravâbiġ fî şerhi'l Kelimi'n nevâbiġ, Zemahşerî, Damadzâde Ebu Bekir b Ömer, Dâmâdî Ebû Bekr Edib b Ahmed Çorumî