Halvetiyye Geleneğindeki Nefis Mertebeleri Anlayışının Hadislerdeki Dayanakları (Yusuf Sünbül Sinân’ın Etvâr-ı Sebʻa Risâlesi Özelinde)

Authors : Muammer BAYRAKTUTAR

Pages : 9-50

Doi:10.18498/amailad.682262

View : 19 | Download : 11

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Amasya/Merzifon’da doğan ve Halvetiyye tarikatının Sünbüliyye kolunun kurucusu olan Sünbül Sinân Efendi (ö. 936/1529), Osmanlı döneminin önemli tasavvufi şahsiyetlerinden biridir. Osmanlı döneminde yaşanan raks ve devran tartışmalarının önde gelen taraftarlarındandır. Bu hususta eserler telif etmiştir. Telif ettiği önemli eserlerinden biri de Risâle fî Beyâni’l-Etvârı’s-Sebʻa isimli eseridir. Sünbül Efendi bu risâlesinde tasavvufta seyr-ü sülûk mertebelerini konu edinmektedir. Etvar-ı sebʻa (yedi evre) anlayışı aynı zamanda Halvetîlerde önemli bir yere sahip olup bu hususta risaleler kaleme alınmıştır. Bu risalelerden biri de Sünbül Efendi’nin söz konusu risâlesidir. Sünbül Efendi konuyu izah ederken ve ele alırken âyetlerin yanısıra hadislere de yer vermiştir. Sûfîlerin hadis anlayışı ve hadis kullanımı, muhaddislerin hadis anlayışından farlılıklar arz edebilmektedir. Sûfîler bu noktada bazen öğretilerini ve anlayışlarını teyid eden rivayetler söz konusu olduğunda mütesahil davranabilmektedirler. Makalede risâlesinin mahiyeti, sûfîlerin hadis anlayışının yanısıra, Sünbül Efendi’nin Etvâr-ı Seb’a anlayışını temellendirirken kullandığı hadisler, tahric, tenkid ve tahlil yönleriyle hadis ilmi açısından incelenmiş ve risâlede hadis olarak ifade edilen sözlerin, gerçek değeri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu arada delil olarak sunulan ve hadis olarak ifade edilen sözlerin etvar-ı sebʻa anlayışının temellendirilmesine sübut, delâlet ve anlam olarak uygunluğu değerlendirilmeye çalışılmış, hadis ve tasavvuf ilimleri sahasındaki çalışmalara katkı sunması amaçlanmıştır.
Keywords : Hadis, Tasavvuf, Halvetiyye, Sünbül Sinân, Etvâr ı Sebʻa