WHİTEHEAD’DE HAKİKAT GÜZELLİK İLİŞKİSİ

Authors : Vedat TEZCAN

Pages : 167-175

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2013-04-03

Article Type : Research Paper

Abstract :İngiliz filozof Whitehead insert ignore into journalissuearticles values(1861-1947);, evrendeki tüm varoluşun, güzelliğin hazzını yaşayabilmek için transandantal bir koşullandırmayla koşullandırıldığını söyler. Düşünürümüze göre her bir tikel özne, kendi dışındaki diğer var olanlarla girdiği içkin ilişkisellik bağıntısında, kendi deneyimini diğerlerine aktarır ve onların pozitif deneyimlerini de kendi varoluşunda aktifleştirir. Bu durum tikel öznenin, güzelliği geniş kapsamlı bir deneyim havuzunda yaşamasını kendisinde amaç edinmesiyle ilişkilidir. Whitehead’e göre Hakikat, evrendeki varoluşun bu transandantal koşulunun ortaya çıkabilmesinin ilk basamağıdır. Tikel objeler koşullandırıldıkları bu güzellik hazzını yaşayabilmek için, ilk önce kendi tikel deneyimlerini edimselleştirmede, geçmişin objektif ölümsüzlüğünü Hakikat ilişkisi üzerinden kavrarlar. Daha sonra ortaya çıkacak yeni deneyim durumu için geleceğin pozitif olasılığını gözeterek, geçmiş, şimdi ve gelecek bağıntısını bir uyumlanma esasına göre kurarlar. Bu yönüyle hakikat ilişkisini gözeterek ortaya çıkan yeni deneyim durumu, bir “uyum” durumudur. Whitehead’e göre Güzellik’in üretilmesini kendisine amaç edinen kâinat, bu transandantal amacıyla Hakikatin de donuklaşmasına imkân vermez. Zıtların uyumuyla gerçekleştirilecek olan bir Güzellik-Hakikat ilişkisi, sadece iki ortak faktörün bir biriyle mutlak uyumundan türeyen bir Hakikat ilişkisinden daha kapsamlı ve yeniliğe açık olacaktır. Bu insanlığın kâinatın mucizevi derinliğine nüfuz etmesinin tek yoludur.
Keywords : Transandantal, Güzellik, Hakikat