Erzurum’daki Tarihî Yapılarda Astronominin İzleri

Authors : Ahmet POLATOĞLU, Selahattin POLATOĞLU, Ömer Faruk AKBAŞ

Pages : 102-114

View : 23 | Download : 12

Publication Date : 2022-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Modern öncesi dönemde astronomi insert ignore into journalissuearticles values(ilm-i nücûm, ilm-i hey’e);, matematik insert ignore into journalissuearticles values(riyâziyyât); ve geometri insert ignore into journalissuearticles values(hendese); gibi alanlar birbiri ile neredeyse ayrılamayacak derecede iç içe olan disiplinlerdir. İnsanlar hayatın birçok alanında astronominin verilerine ihtiyaç duymuştur. Zamanın daha iyi kullanılabilmesi adına ölçülmesi, mevsimlere bağlı hava değişikliklerinin tahmin edilmesi, ibadetlerin vaktinin bilinmesi ve gök cisimlerinin konumlarından yararlanarak yön bulma gibi birçok konuda astronomiye müracaat edilmiştir. Bununla birlikte gök cisimlerinin hareketlerinin insan üzerindeki etkileri de sürekli merak konusu olmuştur. Astronomi, teknik bilgiler sunmasının yanı sıra sanatsal özelliklere de sahiptir. Mimari yapıların geometrisi, pratik kullanımları, estetik boyutlarıyla astronominin izleri cami, minare, medrese, han, hamam, kümbet, köprü, kule ve kale gibi tarihî eserlerde kendini göstermektedir. Bu çalışmada, Erzurum şehir merkezinde yer alan Saltuklu, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerine ait tarihî kale, medrese, cami ve minareler incelenip fotoğraflanarak takvim ve güneş saati gibi astronomi ile ilgili öğelerin ve çalışmaların izleri araştırılmıştır. Ayrıca eskiden var olup da günümüze kadar ulaşamayan muvakkithâne gibi yapılara değinilmiştir. Astronomi eskiden mimari yapılarda dahi etkisini göstermiştir. Günümüzde astronomi ile insanlık arasında bulunması gereken konumu tartışılmıştır.
Keywords : Astronomi, Erzurum, İslam Medeniyeti, İslam Mimarisi