Kaçarlar Döneminde Türk Kimliği ve Türkçenin Konumu Meseleleri Üzerine

Authors : Namiq MUSALI

Pages : 131-171

View : 17 | Download : 11

Publication Date : 2018-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Kaçar hanedanının saltanat dönemi (1796-1925), Gaznelilerden başlayarak İran’da süre gelen yaklaşık bin yıllık Türk iktidarının son aşamasını teşkil etmiştir. Kendi etnik kimliklerinin farkında olan Kaçar şahları Türk soyundan geldikleriyle her daim iftihar etmiş ve bu husus, dönemin tarihî kaynaklarına yansımıştır. Önceki Türk hanedanları zamanında olduğu gibi Kaçarlar devrinde de sarayda ve orduda Türkçe konuşulmaya devam edilmiş, bazı resmî yazışmalar Azerbaycan ve Çağatay Türkçelerinde yürütülmüş, Türkler devletin üst kademelerinde etkin olmuşlardır. Yine bu dönemde İran’da Türk kültürüne özgü pek çok unsurların kendi varlığını ve hatta gelişimini sürdürdüğü söz konusu olup, On iki hayvanlı Türk takvimi devletin resmî takvimi olarak işlev görmekte, idarî teşkilatta Türkçe terimler aktif bir şekilde kullanılmakta, hanedan üyeleri ve yöneticiler o dönemde Osmanlı’nın idareci sınıfları arasında görüldüğünden daha fazla Türkçe isimler taşımakta, okullarda Türkçe eğitim verilmekte, Kaçar ülkesinde Türkçe eserler yazılmakta ve matbaalarca basılmakta idi. Kaçarların Türk oldukları iyi bilinmekle beraber bu hanedanın Türk kimliğine ne kadar değer verdiğine ve ne denli Türklük bilinci taşıdığına yönelik çalışmaların kısıtlı olduğu görülmektedir. Ayrıca bahsi geçen dönemde Türkçenin durumunun ve konumunun ne olduğu hakkında da şimdiye kadar kapsamlı bir değerlendirme yapıldığı söylenemez. Makalemiz çerçevesinde gerek Doğu, gerekse de Avrupa kaynaklarını ve belgelerini incelemeye tabi tutmak suretiyle bu meseleye açıklık getirilmeye çalışılmıştır.
Keywords : Azerbaycan Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Kaçarlar, İran, etnik kimlik