Eski Türklerde Su Kültü ve Anadolu Selçuklu Mimarisi Üzerindeki Etkileri

Authors : Hatice DEMİR

Pages : 23-46

View : 27 | Download : 16

Publication Date : 2019-06-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada; Eski Türklere ait su kültünün, Anadolu Selçuklu mimarisi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Su; eski Türklerde, inançtan günlük hayata kadar, birçok alanda önemli bir yer tutmuştur. Eski Türkler arasında inanç sistemi, Gök-Yer/Su-Atalar-Tabiat kültü şeklinde gelişmiştir. Gök Tanrı inancı, gökle özdeşleştirilmiş ve evrenin gökte oturan yaratıcısı olarak algılanmıştır. Orta Asya’da, özellikle Altay ve Yenisey çevrelerinde Gök-Tanrı inancı zamanla yerini Ülgen’e bırakmıştır. Altay Türklerinin inanç sistemlerinde, “yer-su tanrıları” önemli bir yer tutmuştur. İslam inancında ise su, diğer birçok kült ile birlikte gelişmiştir. Su, çok tanrılı inançlarda olduğu gibi tek tanrılı dinlerde de hayatın başlangıcı ve kaynağıdır. Dolayısıyla kutsaldır. İslam toplumlarında su çok önemli bir yere sahip olmuştur. Orta Asya’da İslam’ı kabul etmeye başlayan Türkler, 1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya yerleşmeye başlamışlardır. Anadolu’ya ilk yerleşmeye başladıkları dönemde, eski inançlarının etkisi ile birlikte, Anadolu’yu İslamlaştırmaya çalışmışlardır. Türklerin Anadolu’da inşa ettikleri birçok yapıda, Orta Asya inancı etkileri gözlemlenir. Çörten, havuz, selsebil ve avlu plan düzenlemelerinde yer alan su yapı ögeleri ve su ile özdeşleşen mitolojik hayvanlar, Orta Asya inancı izleri taşır.
Keywords : Orta Asya, Türk, Selçuklu, Mimari, mitoloji