1960’LI YILLARDAN SONRA AZERBAYCAN NESRİNDE KONU VE TEMA YÖNÜNDEN DEĞİŞİMLER, İSİ MELİKZADENİN “AĞRI” HİKÂYESİNİN TÜRKÇEYE AKTARIMI

Authors : Jale KASTRATİ

Pages : 69-85

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Zengin ve köklü bir mirasa sahip olan Azerbaycan Edebiyatı, Stalin’in yönetime gelmesi ve 1937-1939’lu yıllarda uyguladığı etnik, ideolojik temizleme, baskı ve tehditle özgünlükten yoksun bir edebiyat haline gelmiştir. Bu dönemde edebiyatın şekillenmesi de partinin, yönetimin istekleri doğrultusunda gelişmiştir. Nitekim, Sovyet Azerbaycan Edebiyatı’nın sanat değeri taşıyan eserlere kavuşması, belirtilen tarihten yaklaşık 25-30 yıl sonra, yani Stalin’in ölümünden sonraki 1960’lı yıllara denk gelmektedir. Aslında Stalin zamanında direkt olmasa da yönetime, halkın yozlaştırılmasına karşı gelen muhalif yazarlar eserlerinde millî görüşlerini, mefkûrelerini imge ve sembollerle, satır aralarında veriyorlardı. 1960’lı yıllardan sonra yetişen genç yazarların eserlerinde Rus yönetimine, Ruslaşmış idari kadrolara, oturmuş idari düzene velhasıl yönetime itirazlarının başladığını görmekteyiz. Bu döneme kadar yazılan eserler, “Sovyet insanını”, “Sovyet düzenini” öven, güdümlü eserlerdi. Stalin’in ölümünden sonra sosyal ve siyasi ortamda oluşan yumuşama ve kısmi özgürlükler genç yazarlara toplumun yıllardır kanayan yaralarını direk olmasa da imge ve sembollerle dile getirme, ışık tutma olanağı sağlamıştır. 1960’lı yıllar edebî nesli başlı başına bir ekol olan yeni bir edebî anlayış başlatmıştır. Bu anlayışa bağlı olan yazarlar, toplumcu gerçekçiliğin kalıplarını yıkarak, yeni bir nesir anlayışıyla özgün eserler vererek, Azerbaycan Edebiyatı’nda büyük iz ve zengin miras bıraktılar. Çalışmamızda hikâyesini Türkiye Türkçesine aktardığımız Azerbaycan edebiyatının güçlü kalemlerinden biri olan İsi Melikzade, Sovyet dönemi Azerbaycan edebiyatındaki 1960’lı yıllar nesri edebî ekolü yazarları arasında yerini alır. İsi Melikzade, yeni bir nesir anlayışının temellerini atan ve kendinden sonraki birçok yazar üzerinde etkisi görülen önemli yazarlardan biri olarak Azerbaycan Edebiyatında önemli bir yere sahiptir. İsi Melikzade’nin eserlerinde unutulmuş, arka plana itilmiş sade insanların köy hayatını, bu hayatın zorluklarını, kırsalın bilinen ve bilinmeyen zorluklarını daha önce hiç işlenmemiş şekilde en çarpıcı ifadelerle işlendiğini görmekteyiz. İsi Melikzade’nin “Ağrı” hikâyesi de otobiyografik özellik taşımasının yanı sıra aynı zamanda 1960 sonrası köy hayatını ve sorunlarını en güzel anlatan hikâyelerden biri olma özelliğine sahiptir.
Keywords : İsi Melikzade, Azerbaycan Edebiyatı, Ağrı hikâyesi, 1960, Azerbaycan Edebiyatı