Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Çözümlenen Bir Hikâye: “Şahmeran’ın Bacakları”

Authors : Rugeş DEMİR

Pages : 191-214

View : 28 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Toplumsal cinsiyet meselesi, biyolojik bir olgudan ziyade toplumsal olarak inşa edilen bir yapıyı kapsamaktadır. Hemen hemen tüm alanlarda yansımaları görülen bu cinsiyetçi yaklaşım, yazarlar tarafından edebî eserlere yansıtılmakta ve okuyucu üzerinde etkiler bırakabilmektedir. Bu bakımdan edebî bir eser olan hikâyelerde, toplumdaki cinsiyet rollerinin temsillerinin nasıl ele alındığı oldukça önemlidir. Toplumsal cinsiyet kavramını eserlerinde eleştirel bir şekilde işleyen ve sorgulayan sanatçılardan biri Murathan Mungan’dır. Üzerinde analizler yapılan “Şahmeran’ın Bacakları” başlıklı öykü Murathan Mungan’ın eserlerinden biridir ve Cenk Hikâyeleri adlı eserde yer almaktadır. Öykü, iç içe geçmiş dört bölümden oluşmaktadır. Hikâye, Şahmeran tasvirleri yapan Mahir Usta’nın yanına İlyas isimli bir çırağın işe başlamasını ve çalışma sürecinde İlyas’ın değişimini ve dönüşümünü konu edinmektedir. Çalışmadaki amaç, Mungan’ın “Şahmeran’ın Bacakları” isimli öyküsünde toplumsal cinsiyetin etkilerini gözlemlemek ve bu kavram çerçevesinde hikâyeyi analiz etmektir. Hikâyede erkek ve kadınla ilgili cinsiyetçi rollere dikkat çekilmekte ve yazar tarafından eleştirel bir şekilde anlatılmaktadır. Öyküde cinsiyetçi roller ile alakalı olarak erkeğin toplumdaki egemenlik mücadelesi, erkeğin zayıf yönlerinin aşağılanması, erkeğin inşasındaki hegemonik yapının sürdürülebilir olması ve kadının cinsel bir meta olarak görülmesi gibi konular işlenmiştir. Makalede öncelikle toplumsal cinsiyet kavramı ve toplumsal cinsiyetin edebiyatla olan ilişkisi incelenmiş ardından “Şahmeran’ın Bacakları” isimli öykü toplumsal cinsiyet bağlamında analiz edilmiştir.
Keywords : cinsiyet, toplumsal cinsiyet, Murathan Mungan, öykü, Şahmeran'ın Bacakları