ANADOLU’YU AYDINLATAN ŞİRVÂNÎLER VE AMASYA’DA ŞİRVÂNÎ ŞAİRLER

Authors : Metin HAKVERDİOĞLU

Pages : 129-155

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2022-09-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Anadolu her devirde ilim ve sanatın merkezi olmuş, pek çok coğrafyadan âlim ve sanatkârları kendisine çekmiştir. Anadolu’nun ilim ve sanat merkezlerinden biri olan Amasya da bu cazibe merkezlerinden olmayı başarmış önemli bir kültür şehridir. Amasya, Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde tüm dünyadan olduğu gibi Azerbaycan sahasında da yüzlerce âlim ve sanatkâra vatan olmuştur. Özellikle Şirvânşahlar devletinin etkisi, Şirvân bölgesinden gelen âlimlerin çokluğu ve Kafkasya’nın büyük âlimi İsmail Siraceddin Şirvânî’nin Amasya’da ikametinden dolayı bu bölgeden gelenlere genel bir ad olarak Şirvânî denmiştir. Amasya Tarihi adlı on iki ciltlik çalışmada, Hüseyin Hüsameddin Yasar, bu isimlerin tek tek biyografisini yazmış ve ölümsüz bir kaynak bırakmıştır. Çalışmada bu eser ve Hümâ-yı Arş adlı menakıbnameden yola çıkarak Anadolu’da, özellikle Amasya’da ünlenen Şirvânîler tanıtılmaya çalışıldı. Bu isimler, sadrazamdan en alt kademedeki memura kadar çok değişik toplum katmanındandır. Fakat ortak özellikleri ilmi ve sanatı her daim baş tacı etmeleridir. Âdeta Anadolu’nun din, tasavvuf, sanat hayatını Şirvânîler ilmek ilmek dokumuştur, denilebilir. Kendi renklerini Anadolu halısının içine motif motif yerleştirmişlerdir. Şu bir gerçektir ki Şirvânîler olmadan Anadolu’da, özelde de Amasya’da pek çok ilim ve sanat eksik kalırdı. Önemli isimleri sıralayıp haklarındaki bilgiler özetlenen çalışma ile bu sahada derli toplu bir Şirvânî âlimler tablosu ve şâirler biyografisi elde edilmiş olunacaktır.
Keywords : Azerbaycan, Şirvânîler, Amasya Tarihi, Hüseyin Hüsameddin Yasar, edebiyat, tarih